Hadis

Yanıt Açıklaması: Dinin temel kaynakları incelendiğinde görüleceği üzere, Sünnet, Kur’ân ile o derece içli-dışlı ve beraberdir ki ne Sünneti Kur’ân’dan ne de Kur’ân’ı Sünnetten ayırmak mümkündür. Kur’ân Sünnet bütünlüğünü en açık şekilde ortaya koyan husus, konuya ışık tutan yüzü aşkın âyeti kerîmede Hz. Peygamber’in ve Sünnetinin önemine yapılan vurgudur. Öncelikle şuna işaret edilmelidir ki, Kur’ân’da Allah’a imanın yanında ‘Resûle iman’ da emredilmekte olup (“Allah’a ve Resûlü’ne îman edin/ Nisâ 4/136), hiç şüphesiz bunun kapsamı, onun sadece peygamber olduğuna inanmakla sınırlı değildir. Allah Resûlü’ne iman emredildiği gibi itaat da emredilmiş olup, bu pek çok âyette Allah’a itaatle birlikte zikredilmiş ve ona itaatin de aynı derecede önemli olduğu vurgulanmıştır. Allah Resûlü söz konusu olduğunda Kur’ân’da emredilen hususlardan birisi de ittibâdır. İnananlardan sadece Allah ve Resûlüne iman ve itaat değil, aynı zamanda Hz. Peygamber’e ve ailesine saygı ve sevgi de istenmektedir. Bunlardan anlaşıldığı üzere Allah Teâlâ gönderdiği vahyin anlaşılması ve bir toplumda yaşanılır hâle getirilmesi için Hz. Peygamber’i göndermiştir. Sadece O’na inanmak yeterli görülmemiş, itaat etmek, örnek almak, verdiği hükmü kabul etmek, isyandan kaçınmak, saygı ve sevgi göstermek ve açtığı doğru yoldan gitmek de emredilmiştir. Dolayısıyla, Kur’ân’a vurgu yapmak gayesiyle bile olsa, Kur’ân ile Sünnet arasını ayırma, uyulması bakımından aralarında fark gözetme gibi bir yanlışlık içine düşülmemeli ve yaşantı biçimlerinin en hayırlısı olan Efendimiz’in yolundan gitme konusunda gayret gösterilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Hz.  Peygamber,  ashâbının  sünnetine  ve  râşid  halîfelerin sünnetine  sıkı  sıkıya  sarılmaları  gerektiğini  belirtmiş  ancak  bu  şekilde ihtilâflardan  kurtulacaklarına  işaret  etmiştir. “Size  iki  şey  bıraktım  onlara  sımsıkı  sarıldığınız  sürece sapıklığa düşmezsiniz: Allah’ın kitabı ve sünnetim” sözüyle hem Kur’ân-sünnet bütünlüğüne işaret etmiş hem de sünnetin vazgeçilmezliğini göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’e Kur’ân dışında da vahiy geldiğini gösteren âyet ana hatları ile şu şekildedir: Bir gün Hz. Peygamber eşlerinden birisine (Hz. Hafsa) gizli bir şey söylemiş ve aralarında kalmasını tembihlemişti. Fakat o, bu sırrı Peygamber’imizin bir diğer eşiyle (Hz. Aişe) paylaştı. Hz. Peygamber durumu ilk eşine söyleyince o da "Sana bunu kim söyledi" diye şaşkınlığını dile getirdi. Buna karşılık Hz. Peygamber "Bilen ve her şeyden haberdâr olan Allah" cevabını vermiştir (Tahrîm, 66/3). Bu âyette Hz. Hafsa’nın söz konusu sırrı Hz. Aişe ile paylaştığı, bunun üzerine Allah’ın durumu Hz. Peygamber’e bildirdiği vurgulanmaktadır. Oysa Kur’ân-ı Kerîm araştırıldığında Allah Resûlü’ne söz konusu sırrın açıklandığı herhangi bir âyetin zikredilmediği görülür. O halde Efendimiz söz konusu bilgiyi Allah’tan Kur’ân dışındaki bir vahiyle almış olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Me‘âlimu’s-Sünen, Hattâbî'nin eseridir.

Yanıt Açıklaması: Sahabiler Hz. Peygamber'e vahiy dahilinde gelen tüm emirler ve bir takım kesin ve özel durumlar dışında da muhalefet ettikleri vaki olmuştur fakat bunda bile ihtiyatlı davranmışlardır çünkü Onlar Hz. Peygamber'in Kur'an dışında da vahiy aldıklarını biliyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Anlamı, ifade ettiği pek çok mânâdan biriyle sınırlandırması yönüyle Sünnetin Kur’ân’ı takyit ettiğine dair hadisler bulunmaktadır. âyette hüküm zâhiren genel gibi görünse de hadis, mânânın içine giren fertlerden biriyle anlamı sınırlandırabilir. Söz gelimi “Artık (namazda) Kur’ân’dan kolay gelen (miktar)ı okuyun/? ,Müzzemmil 73/20” âyetini Allah Resûlü “(Namazda Fâtiha’yı okumayanın namazı yoktur/ ?,Buhârî, Ezân 95, hadis no: 763” şeklindeki ifadesiyle sınırlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in ümmeti üzerindeki etkisi ve sünnetinin ferd ve toplumu inşa edici özelliği fark edilmediği, diğer bir deyişle Hz. Peygamber ve sahâbe arasındaki irtibatın mahiyeti iyice kavranmadığı takdirde tevâtür kavramını anlamak da mümkün olmayacaktır. Nitekim söz konusu irtibatı fark edemeyen/etmeyen müsteşrikler, Hz. Peygamber’in sünneti ile toplumun sünnetini birbirinden tefrîk etme hatasına düştükleri için sünnet teriminin Hz. Peygamber’den başkaları için veya ümmetin geneli için kullanıldığı durumları izah etmekte güçlük çekmişler, buna bağlı olarak da İslâm hukukunun gelişimi konusunda Müslümanlardan tamamen farklı neticelere ulaşmışlardır. Müsteşriklerin sık sık düştüğü bir diğer hata da Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sünnetinin bağlayıcılığı konusunu araştırırken, hadis kaynaklarında sadece “Nebevî sünnet” terkibini aramaları, bir nevi kelime arkeolojisi üzerinden neticeye varmaya çalışmalarıdır. Hâlbuki terim, tasavvur, kavram arasındaki ayrımın farkında olanların da teslim edeceği üzere, Hz. Peygamber’e doğrudan atıfların bulunması şart koşulmaksızın, haberlerin tamamı bütüncül/küllî bir bakışla okunduğunda Resûlullah’ın (s.a.v.) sünneti ifadesinin kullanılmadığı durumlarda dahi kastedilen mananın Nebevî sünnet olduğu anlaşılacaktır.

Yanıt Açıklaması: İlk  dönemlerde İlmin Hadis ve Sünnet bilgisi anlamına geldiğinin en açık delillerinden biri, 8. Emevî halîfesi Ömer b. Abdilazîz (101/719)’in Medine valisi Ebû Bekr b. Hazm  (120/738)’a  gönderdiği  ve  resmî  anlamda  ilk  kez  hadis  toplama faaliyetini  başlatan  fermanda  kullandığı  şu  ifadelerdir:  “Allah  Resûlü’nün hadisine dair ne varsa araştır ve yaz. Ben ilmin kaybolmasından ve âlimlerin âhirete  göçmelerinden  korkmaktayım.  Sadece  Peygamber’in  hadisini  kabul et. Bilmeyenlere de öğretilmesi için ilmi yayın ve meclisler kurun. İlim ancak saklandığı zaman kaybolur” (Buhârî, İlim 34).

Yanıt Açıklaması: Zü’l-Huleyfe, hac dönüşü Resûlullâh’ın mola verdiği konaklma yeridir.

Yanıt Açıklaması: Kur'an ve Sünneti anlamanın ve aralarındaki ilişkiyi en doğru şekilde kurmanın yolu usulleri bilmektir.

Yanıt Açıklaması: İfk hadisesini en yoğun bir şekilde yaşayan Hz. Aişe bunaldığı anlarında Allah’ın yardımını beklerkenki hislerini şöyle anlatmaktadır: "Allah’ın benim masum olduğumu Resûlü’ne haber vereceğini biliyordum. Ama benim masumluğumu bildirmek için Kur’ân âyetlerini indireceğini ummuyordum. Zira ben kendimi, hakkımda Kur’ân âyeti inecek kadar değerli bulmuyordum. Allah benim masum olduğumu Resûlü’ne rüyasında gösterir diye düşünüyordum."

Yanıt Açıklaması: Bilindiği üzere, her şeyden önce bir beşer olarak Kur’ân’ın ilk muhatabı ve uygulayıcısı Hz. Peygamber’dir.

Yanıt Açıklaması: Kur’ân, Allah tarafından kalplerine mühür vurulmuş olmakla nitelenen “bilmeyenler”den (Rûm 30/ “ ,( 59 ” ifadesiyle altı kez, buna mukabil “bilenler”den, ifadesiyle dokuz kez bahseder; ilim sahiplerinin büyük bir fazilete nail olduklarını bildirir: “Allah sizden inananları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltir” (Mücâdele 58/11). Bu âyet-i kerîmenin diğer âyetlerle mukayesesinden, insanoğluna yönelik ilâhî mesajda hedeflenen kemâl/olgunluk basamaklarının, iman-ilim-amelihlâs şeklinde gelişme gösterdiğini farketmekteyiz. Bu dörtlemenin en başındaki iman basamağı kaldırıldığında, tıpkı her biri ilave bir değer taşıyan birçok sıfırın soluna yerleştirilen 1 rakamının atılması gibi, geriye kalan bütün kavramların içi boşalmış ve ameller Allah’ın nazarında alabildiğine değersizleşmiş olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamberin diğer dinin peygamberleri ve onlarla gelen kitaplardan temel farkı tüm insanlığa gönderilmesi olarak gösterilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hadis âlimi el-A’meş (v. 148/765), İmam Ebû Hanîfe’ye (veya Ebû Yûsuf’a) şöyle hitap eder: “Sizler doktorsunuz, bizler ise eczacıyız!”.

Yanıt Açıklaması: Hadis  ilminde  rivâyet,  nakil  ve  hâfıza faktörüyle  birlikte  dirâyet,  akıl  ve  muhâkeme  imkânı  çok  önemlidir.  Hadis metinlerinin  doğru  anlaşılmasında  ve  yorumlanmasında  rivâyet-dirâyet bütünlüğü, nakil-akıl veya hâfıza-muhâkeme işbirliği, hadisle birlikte fıkıh; mana ve maksadı kavrama melekesi ve hüküm çıkarma yeteneği gereklidir

Yanıt Açıklaması: İslâmî ilimleri görkemli bir binaya benzeten Hattâbî, hadis ve sünneti bu binanın temeli, fıkhı da bu temel üstünde yükselen gövde olarak niteler. Temeli sağlam atılmayan bina ise  çökmeye  mahkûmdur.  Demek  oluyor  ki,  rivâyet  dirâyet  bütünlüğü  ve fıkhü’l-hadîs disiplini ölçeğinde hadis ve sünnet, başta Kur’ân tefsiri olmak üzere,  fıkıh,  kelam,  tasavvuf  gibi  diğer  temel  İslâm  bilim  dallarını  olumlu yönde etkileyecek ve onları daha sağlam zeminle buluşturacaktır.

Yanıt Açıklaması: Sünnete  ilişkin  farklı  tanımlar  verilmekle  birlikte, tüm tanımların ortak noktası sünnetin mutlak olarak, diğer bir deyişle herhangi  bir  sınırlamaya  (takyîde)  gitmeksizin  kullanıldığında  Hz.  Peygamber’in (s.a.v.) söz, fiil ve takrirleri yerine kullanılması ve takip edilen bir yol, usûl vasfını taşımasıdır. Nitekim Abdullâh b. Mes‘ûd’un (r.a.), “Hz.  Peygamber  bize  sünen-i  hüdâyı  öğretti”  (Müslim, Mesâcid ve mevâdi‘u’s-salât 45, hadis no: 1519 ve 1520) şeklindeki sözü sünnetin insanı hidâyete erdiren yol anlamını da içerdiğini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Her iki ilim, ilimler târihçisi Taşköprülüzâde (v. 968/1561) tarafından şöyle tarif edilir: “Rivâyetü’l-hadîs ilmi, zabt ve adalet yönünden râvîlerin hallerini, ittisâl ve inkıtâ bakımından da senedin durumunu tetkik ederek, hadislerin Hz. Peygamber’e ulaşmasını konu edinen bir ilimdir. Dirâyetü’lhadîs ilmi ise, Arap dili kuralları ve İslâm dinin genel prensipleri doğrultusunda, Hz. Peygamber’in hallerine uygun olarak, hadis metinlerinden anlaşılan mana, murad ve maksattan bahseden ilimdir”.

Yanıt açıklaması yok