İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: 16.yüzyıldan itibaren nüfus artışı göçlerle birleşerek şehir nüfuslarının belirgin şekilde büyümesine yol açtı. On altıncı yüzyılda modern dönemin metropol şehirleri doğmaya başladı. Yüzyılın başında Avrupa’da 100.000’den fazla nüfusa sahip 4 şehir vardı: Milan, Napoli, Venedik ve Paris . Yüzyılın sonunda bu şehirlerin arasına Roma, Palermo, Londra ve Lizbon da katıldı. 16.yüzyılın sonunda kaynaklar üzerindeki nüfus baskısı aşırıydı. On yedinci yüzyılın ilk yarısında yeni bir veba ve salgın dalgası ile savaşlar, nüfus büyümesini sona erdirdi. Avrupa’nın pek çok bölgesinde özellikle İspanya, Almanya ve Polonya’da nüfus 17. yüzyılın büyük bir bölümünde ya da tamamında düşme gösterdi.

Yanıt Açıklaması: 1991-1995 yılları arasında kredi ihtiva eden, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Kaynaklı ve Fon Kaynaklı Kredili belgelerin verildiği dönemlerde de yatırım tutarlarının oldukça yüksektir. Buna bağlı olarak da, söz konusu yıllar arasında toplam yatak kapasitesinin %65 gibi önemli bir oranda arttığı bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Büyük gemilerde kullanılan buharlı makinelerin güç sınırına 19. Yüzyılda ulaşılmıştır. Daha sonra buhar türbinleri devreye girmiştir.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı I ile verilen bilginin aksine sömürgeciliğe büyük bir darbe vurmuştur. 1960’ ların ortalarına gelmeden Avrupalı sömürgeciler, Asya ve Afrika’ daki tüm sömürgelerinin bağımsızlıklarını tanımak zorunda kalmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Daha sonra 14. ve 15. yüzyıllarda (Geç Orta Çağ) ekonomik bir kriz yaşandı. Büyük ölçekli malikane tarımının, sanayinin ve uluslararası ticaretin gerilediği bu dönemde nüfus da salgın hastalıklar nedeniyle önemli ölçüde azaldı.

Yanıt Açıklaması: Sanayi devriminin ilk gerçekleştiren ülke olan İngiltere’nin sanayileşme tecrübesi, daha sonraki örneklere nazaran yavaştı. Bunun sebeplerinden birisi teknolojik yayılmayı engelleyen faktörlerdi. Bu faktörler arasında mucitlere verilen teşvikleri sayamayız. Aksine bunun olumlu bir etkisi olduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Yeni ürünler, ileri tarım metotları, tohum geliştirme ve hayvan besiciliği çalışmaları ile etkin rotasyon sistemleri, Batı Avrupa’da yiyecek üretiminin büyük ölçüde artmasını sağladı. İki yeni ürün, tarımdaki üretim artışında önemli rol oynadı. Patates bir dönüm topraktan elde edilebilen ürünün kalori miktarını 4 katına çıkardı. Şeker pancarı ise insanlar için şeker sağlamakla kalmadı, artıkları ile değerli bir sığır besi yemi oldu.

Yanıt Açıklaması: Savaş sonrası İngiltere’nin zor durama düşmesi 1914’de vazgeçtiği Altın standardına geri dönmesine sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Değişken sermayenin avantajı daha kolaylıkla paraya çevrilebilir ve bundan dolayı da kullanım alanları arasında daha akışkan olmasıydı. 19. yüzyıl öncesinde bir müteşebbis ticaretin veya sanayinin bir dalından diğerine kısa bir süre içinde kolaylıkla geçebilirdi. Çünkü o sermayesinin küçük bir bölümünü belirli bir sanayi dalına ait pahalı binalara ve makinelere yatırmıştı. Oysa Sanayileşme, sabit sermayenin önemini artırdı. Yeni sistem altında ise müteşebbis artan ölçüde ihtisaslaşmak ve yatırım kararlarını alırken çok daha büyük riskler üstlenmek zorunda kaldı. Öte yandan sabit sermaye değişken sermayeye göre çok daha uzun bir sürede geri döneceği için uzun dönemli finansman araçlarına ihtiyaç doğdu ve bu da yatırım bankalarının önem kazanmasına neden oldu.

Yanıt Açıklaması: İngiliz filosunun Alman gemilerini denizlerden uzaklaştırırıp tarafsız gemileri de rahatsız ederek yüklerine el koyması I. Dünya Savaşı sonrası yaşanan bir gelişmedir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl Alman ekonomik tarihi kabaca üç döneme ayrılabilir. İlki yüzyılın başından 1833’te Zollverein’in teşekkülüne kadar süren dönemdir. Bu dönemde İngiltere, Fransa ve Belçika’da olan ekonomik değişmelerin farkına varıldı ve modern sınai düzene geçişin fikri ve hukuki şartları oluşturuldu. 1870’lere kadar süren ikinci dönemde bilinçli bir taklit ve ödünç alma politikası ile sanayi, taşımacılık ve maliye alanlarında modern bir yapının maddi temelleri atıldı. Son dönemde ise Almanya Kıta Avrupa’sının sınai liderliğine yükseldi. Bütün bu dönemlerde yabancı etkisi önemli rol oynadı. Başlangıçta değişmeler kadar etkiler de fikri ve hukuki idi. İkinci döneme yabancı sermaye, teknoloji ve teşebbüs akı?ı damgasını vurdu. Son dönemde ise Alman sınai gelişmesinin yabancı pazarları etkilemesi söz konusuydu.

Yanıt Açıklaması: İngiliz sanayileşme tecrübesini devrim kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi. Daha sonra pek çok iktisat tarihçisi Toynbee’nin önerdiği tarihlere itirazda bulundular. Bir yanda onun başlangıçlarını organize olmuş imalat sanayinin başlangıçlarına kadar götürenler, diğer yanda ise 1850’lerde henüz sürecin bitmediğinde ısrar edenler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Demir sanayi daha önce de kapitalist olarak organize olduğundan, demir sanayiindeki değişmeler pamuklu dokumada olduğundan daha az radikaldir. Demir sanayiinin talebi dolaylı bir yatırım malı olması nedeniyle esnek olmayan bir talebe sahiptir. Demir sanayii kıymetli ve kıt kaynaklar yerine ucuz ve bol kaynakları kullanarak, yani ham maddelerde tasarruf sağlayarak, maliyetleri düşürmüştür.

Yanıt Açıklaması: On yedinci yüzyıl boyunca sanayi ve teknoloji alanında Avrupa’nın lideri Hollanda’dır. 18. Yüzyılda ise İngiltere öncülük etmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1838’den sonra Osmanlı dış ticaret rejimi, dünyanın en liberal ticaret rejimlerinden biriydi. Büyüyen nüfus ve artan zirai üretimle bu ticaret rejimi birleşince ticaret hacmi büyük bir genişleme gösterdi. İhracatın hacmi 1840’ların başları ile 1877 arasında 8 katına yükselirken ithalat 4.7 katına çıktı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda yenilgiyle sonuçlanan savaşlar, toprak küçülmeleri karşısında Osmanlılar kurtuluşu modernleşme ve merkezileşmede bulmuşlar. Nitekim modernleşme gerekli insani ve ekonomik kaynakları ortaya çıkartacak, merkezileşme ise hükümete olayların kontrolünü eline geçirme ve kaynaklardan daha fazla pay alma imkânını verecekti.

Yanıt Açıklaması: Fransa’da modern ekonomik büyüme 18. yüzyılda başladı. Yüzyıl boyunca toplam ve kişi başına üretim İngiltere ile aynı ya da muhtemelen biraz daha yüksek bir oranda arttı. Ancak yüzyılın başında Fransa’da kişi başına üretim İngiltere’nin gerisindeydi. Yüzyılın sonunda da bu durum değişmedi. Yüzyılın sonlarında İngiltere, Sanayi Devrimi sürecini yaşarken Fransa, Fransız İhtilali’nin yol açtığı büyük politik çalkantılarla uğraştı. On dokuzuncu yüzyılın büyük bölümünde iki ekonomi arasındaki nispi performans farkının temel nedeni Fransız İhtilali ve buna bağlı gelişmelerdi.

Yanıt Açıklaması: IMF, II.Dünya Savaşı sonrası ülkeler arasında işbirliği yaratmak için 1944 yılında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: IV ile verilen bilginin aksine ticaret anlaşmaları nedeniyle hükümetin yerli sanayii koruyucu politikalar uygulama imkanından mahrumdur. Mamul malları satışı ve tüketimi üzerinden alınan iç gümrük vergileri yerli sanayinin gelişimini engellemekteydi.

Yanıt Açıklaması: Tohum ekme makinesi 1700’de yapıldı ve 1730’ların başında yaygın hale geldi.