Havacılık Emniyeti

Yanıt Açıklaması: İş gücü bileşenler arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Selye, bireyler üzerinde etkili olan stresi olumlu ve olumsuz stres olmak üzere iki biçimde ele almaktadır. İnsanlar tarafından arzulanan olaylara ilişkin stres olumlu, istenmeyen olaylara ilişkin stres ise olumsuz olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda bir bireyin evlenmesi ya da kariyerinde ilerleme imkânı sunan doktora yeterlilik sınavına girmesi olumlu, işini kaybetme korkusu ise olumsuz stres olarak değerlendirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: İnsan performansını etkileyen faktörler, fizyolojik, sosyolojik, örgütsel, psikolojik ve ergonomik faktörler olmak üzere beş grup altında incelenebilirler. Fizyolojik faktörlere insan sağlığını etkileyecek faktörler olarak bakabiliriz. Açlık, uykusuzluk, hastalıklar vb. durumlar örnek olarak verilebilir. Sosyolojik faktörler, topluluk içerisindeki etkileşimlerden kaynaklanacak durumları işaret etmekte olup meslektaş baskısı veya grup dinamikleri şeklinde örneklendirilebilir. Örgütsel faktörlere, örneğin üst düzey yönetimin emniyet adanmışlığı; Psikolojik faktörlere ise stres ve bilişsel sınırlılıklar örnekleri verilebilir. Ergonomik faktörler ise insanların bir donanımla etkileşimleri ile ortaya çıkan faktörler şeklinde örneklendirilebilir. Buna göre stres bir örgütsel faktör yerine psikolojik faktör olarak incelenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Risk ise insanlara, donanıma ve çevreye zarar verecek olayların ortaya çıkma olasılığı ve çıktığında vereceği zararın derecesidir.

Yanıt Açıklaması: Kural temelli performans seviyesinde  eylemleri eğitim ve öğretim yolu ile edinilmiş kurallar, prosedürler ya da bilgiler yönlendirir.

Yanıt Açıklaması: Emniyet Yönetim Sistemini emniyetin, açık bir sistem olarak görülen havacılık örgütünde, sistem yaklaşımı ile yönetilmesi olarak tanımlamak mümkündür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yüksek riskli örgütlerde bugüne değin en fazla kullanılan gösterge türü gecikmeli (lagging) göstergeler olagelmiştir. Gecikmeli göstergelerde daha çok ölümcül kazalarda olduğu gibi şiddetli sonuçlar doğuran emniyet olaylarının sayılması söz konusudur. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Bir göstergenin gerçekten ölçülmek istenen büyüklüğü ölçebilecek özelliklere sahip olması anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Emniyette kültüre dayalı yaklaşımı konu eden pek çok kaynakta olumlu emniyet kültürünün bileşenleri açıklanırken James Reason’ın modelinden yola çıkılmaktadır. Reason’ın modelinde emniyet kültürü, biri diğerini gerekli kılan ve aralarında neden-sonuç ilişkisi bulunan bileşenleri ile birlikte tartışılmaktadır. Gizlilik olumlu emniyet kültürünün bileşenleri arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Stres, Türk Dili Sözlüğü tarafından “ruhsal gerilim” olarak tanımlamaktadır. Gerilim ise “İhtiyaçların karşılanamadığı veya bir hedefe yönelmiş davranışlar engellendiğinde ortaya çıkan coşkulu durum” olarak ifade edilmektedir (Türk Dil Kurumu). Stres, içeriden veya dışarıdan gelen ve kişinin mevcut dengesini ya da duygusal, bilişsel, toplumsal işleyişini bozma eğilimi gösteren ve bozulan bu dengeyi yeniden kurmaya yönelik yeni davranışlara zorlayan, gerçek ya da algılanan uyarıcılara verdiği fiziksel, ruhsal ve bilişsel tepkiler olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Kilit Emniyet Yönetim Personelinin Atanması; emniyet yönetimimde kilit rol oynayan personelin görevlendirilmesini açıklayan ve Emniyet Yönetim Sistemi’nin nasıl örgütleneceğine odaklanan bir alt bileşendir. Diğer seçeneklerde sunulanlar ise Emniyet Yönetim Sisteminin temel bileşenleridir.

Yanıt Açıklaması: ICAO emniyet performans göstergelerinin tanımını emniyet performansının ölçülmesi için kullanılan parametre olarak vermektedir (ICAO, 2013a).

Yanıt Açıklaması: Gönüllü tehlike bildirim sayısı, gönüllü risk azaltıcı öneri sayısı

Yanıt Açıklaması: Gönderici olarak tanımlanan birey fikirlerini semboller halinde kodlayıp (encode) mesaj olarak alıcıya iletmektedir. Buna göre cevap: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Emniyeti azaltan faktörler (tehlikeler) aslında riskin yükselmesine neden olan faktörler anlamına gelir. Bu durumda sistemdeki tehlikeler sabit kalsa bile bunlara maruz kalma miktarı arttığında istenmeyen olayların ortaya çıkma olasılığının, yani riskin artacağını dikkate almalıyız. Bu bilgiler dikkate alındığında, emniyet performans ölçümünün doğru sonuçlar verebilmesi için göstergelerin aldığı değerlerin üretim miktarına oranlanması gerektiği görülür.

Yanıt Açıklaması: Kalkış koşusunun, pistte başka bir uçak ya da araç olması nedeniyle uçuştan vazgeçilerek sonlandırılması, ICAO tarafından ciddi emniyetsiz olaylar arasında gösterilmiştir. Burada kazaya yakın özellikleri olan risklerle karşılaşılmış, fakat kaza olmamıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Havacılık örgütünün geçmişteki emniyet performansının ölçülmesi daha önceden alınan risk azaltıcı önlemlerin ne derecede başarılı olduğunu görmek ve geleceğe yönelik dersler çıkartmak için gereklidir. Performans düşükse emniyet ya da risk yönetiminin bir şekilde başarısız olduğu, alınan önlemlerin işe yaramadığı ya da uygulanmadığı anlaşılacaktır. Benzer koşullar devam ederse performansın gelecekte de düşük kalacağı söylenebilir. Nereye, neden ve ne ölçüde müdahale edileceğini bulmak için geçmişteki ve şu andaki emniyet performansını bilmek, bunu amaç ve hedeflerle karşılaştırmak gerekir. Böylece gelecekteki kaza ve ciddi olayları önceden haber alıp önlemek mümkün olabilir.

Yanıt Açıklaması: Dispeçerler, sorumlu (mesul) pilot ile birlikte sorumluluk alarak gerek yasal gerekse işletme tarafından oluşturulmuş düzenlemeler çerçevesinde uçuşun emniyetli bir biçimde devam etmesi konusunda çalışır ve uçuşu takip (flight watch) ederler.

Yanıt Açıklaması: Emniyeti tehdit eden hatalar sadece üretim sürecinin en son halkasındaki faaliyetlerde çalışanlar (Teknisyenler, pilotlar, hava trafik kontrolörleri, yükleme uzmanları, dispeçerler, ramp işçileri, ikram yükleyicileri gibi) tarafından yapılmazlar. O¨rgütün farklı işlevsel bölüm ve hiyerarşik kademesindeki çalışanlar da emniyeti tehdit eden önemli hatalar yapabilirler. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizdeki mevcut EYS düzenlemeleri ICAO Ek-19 ve Doc 9859 ile doğal olarak uyumlu durumdadır. Sivil havacılık otoritelerinin uygulamak zorunda olduğu SSP ile havacılık örgütleririnin uygulayacakları EYS’de aynıdır. Bu nedenle Doğru Cevap C'dir.