Ortaçağ Felsefesi 1

Yanıt Açıklaması: Francisco Suarez başlıbaşına bir metafizik incelemeyi kaleme alan ilk skolastik filozofdur. Ondan önceki bütün skolastik filozoflar, Aristoteles’in Metafizik adlı eserinin üzerine yorumlar kaleme almışlardır.

Yanıt Açıklaması: Guillelmus de Ockham yaklaşık olarak 1309 yılında Oxford Üniversitesi’nde eğitim gören genç biri olarak Fransisken tarikatına girmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1248 yılında Paris’i terkeden Albertus Magnus, o dönemde Teutonia eyaleti olarak anılan bölgedeki Köln kentine yerleşti. Tarikatın kendisine verdiği görev, bu şehirde bir studium generale kurmasıydı. 1254 yılında Teutonia eyaletinin (bugünkü Almanya, Avusturya, İsviçre, Alsas-Loren bölgesi, Lüksemburg, Belçika, Hollanda’yı kapsayan bölge) Dominiken yöneticisi oldu. 1261 yılında o dönemin en ünlü çevirmeni olan Guilelmus de Moerbeka ile Viterbo’da buluştu ve orada çeşitli yazılarını kaleme aldı.

Yanıt Açıklaması: Thomas Aquinas, hiç kuşkusuz bu dönemin en büyük filozoflarındandır. Ancak, onunla birlikte bir isim daha vardır ki, on üçüncü yüzyıldaki önemli sorunlardan biri varoluşunu ona borçludur. Bu ünlü isim İbn Rüşd’ten başkası değildir.

Yanıt Açıklaması: Opus Majus isimli eserinin hemen başlarında gerek eski düşünürlerin, gerekse kendi çağındaki düşünürlerin yanlışlarının başlıca dört nedene dayandığını iddia etmektedir: 1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet, 2) Geleneğin etkisi, 3) Yaygın önyargılar 4) Bilginin gösterişli teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi (Maurer, 1982: 128).

Yanıt Açıklaması: Thomas Aquinas’ın De Ente et Essentia’sından yaptığımız alıntıda ortaya konulan varlık kavrayışı arasında çok temel bir fark ortaya çıkmış oldu. Buna göre, Thomas Aquinas’ın “gerçeklik alanında bir karşılığı olmayanın varlığından söz edemeyiz” tarzındaki yaklaşım Francisco Suarez tarafından kabul görmez. Ona göre, varlık, şu anda gerçeklik alanında yer almayıp bir zaman sonra yer alma potansiyeline sahip olanları da kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Duns Scotus’un da içinde yaşadığı on dördüncü yüzyılın en önemli tartışmalarından biri, şimdiye kadar anlatılanlar etrafında ortaya çıkmaktadır. Duns Scotus’un da ilgilendiği bu önemli soru şudur: Acaba, nesnesi varolmadığı halde sezgisel bilgi mümkün müdür? Duns Scotus’a göre, bu soruya olumlu cevap verenler bir şekilde şüpheciliği desteklemektedirler. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Kutsal Kitap’ta dile getirilen emirler/yasaklar da bu doğru akla uygun buyruklar kapsamındadır. Bundan dolayı, insanların birincil derecede yerine getirmek zorunda oldukları buyruklar bunlardır. Bu buyruklara itaat tarzındaki insan eylemleri, özgür iradenin yerine getirdiği davranışın hedefindeki ahlaki iyiliıin aktüelliğini sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Cusanus, en ünlü yapıtı De Docta Ignorantia ’da eğitim sonucunda elde edilen cehaletin en büyük erdem olduğunu ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Eriugena tıpkı Aristoteles’in Kategoriler’inde (Kategoriae) yaptığı gibi nesneye çeşitli nitelikler yüklemektedir. Örneğin, nesneler sadece zamana ve mekana ait varolanlar değildir; onlar aynı zamanda nitelik ve niceliğe de sahiptir. Gene Aristoteles’in bize öğrettiği gibi, duyulanabilir nesneler bir doğa ve onunla birlikte ortaya çıkan çeşitli ilinekler içerirler.

Yanıt Açıklaması: Cusanus’un bilgi anlayışını en iyi şekilde onun De Docta Ignorantia (Öğrenilmiş Cehalet) adlı yapıtından hareketle öğrenmek münkündür. Yukarıda da dile getirildiği gibi Cusanus, Doğu Kilisesi ile Roma arasında bir uzlaşı arayışı için gittiği İstanbul’dan Venedik’e dönüş yolculuğunda, gemide bir tür içe doğuş ile sarsılır. Bu içe doğuş hemen anılan yapıtını kaleme almasını sağlamıştır. De Docta Ignorantia adlı yapıt esas itibarıyla üç ana kitaptan oluşmuştur. Birinci kitap maximum absolutus (Mutlak Sınırsız) veya Tanrı ile ilgilidir. İkinci kitap, Sınırsız’ın kendini açması sonucunda ortaya çıkan evreni ele almaktadır. Üçüncü kitap ise daha çok ilahiyat konularına eğilmekte ve İsa ile ilgili bir sorgulama gerçekleştirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tanrı ahlaki kurallarda istediği zaman dilediği değişikliklere gidebilir, çünkü ahlaki kurallar olumsaldır.

Yanıt Açıklaması: Memoria’yı Türkçe’ye çevirmemek faydalı olacaktır. Zira Türkçe’ye çevrildiğinde hafıza olarak karşılanması gereken bu terimin aslında geçmiş ile derinden ve etkileyici bir ilgisi yoktur. Augustinus’a göre memoria aklın Tanrı’yla karşı karşıya kaldığı bir içsel mekandır.

Yanıt Açıklaması: Rogerus Baco’ya göre dünya üzerinde bilinmesi gereken en temel bilim, diğer tüm bilimler için hem kapı, hem de kilit görevi gören matematiktir. Matematik, tarihin başlangıcında, yüksek erdeme sahip olan insanlar tarafından keşfedilmiştir.

Yanıt Açıklaması: I-İnsan, mutlak yetkinlikte olan Tanrı’yı algılayamaz; çünkü Tanrı maddi bir nesne değildir. II-Tanrı dışındaki şeylerden soyutlamalar yaparak bir Tanrı kavramı elde edilebilir. III-Ockham’a göre dünyadaki varolanların varoluşlarını koruyan bir koruyucu nedenden söz edilebilir. IV-Semavi cisimlerin dünya üzerindeki etkileri tecrübe edilebilir; ama Tanrı’nın etkilerini tecrübe etmek mümkün değildir. Yukarıda verilen bilgilerin hepsi Guillelmus de Ockham’ın Tanrı ve bilgi anlayışını desteklemektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Olumsallık denen durum, kesinlikle Tanrı'nın dünyadaki işlere karışmasından kaynaklanmaz. Bu durum daha çok madde ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Gabriel Vasquez  doğal yasa ile akılsal doğanın birbirine özdeş olduğunu savunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Rogerus Baco’nun eleştiri yüklü bir dünyası vardı. Sadece çağdaşlarını eleştirmekle kalmamış; aynı zamanda geçmişteki büyük filozofları da eleştirmekte sakınca görmemiştir. Opus Majus isimli eserinin hemen başlarında gerek eski düşünürlerin, gerekse kendi çağındaki düşünürlerin yanlışlarının başlıca dört nedene dayandığını iddia etmektedir: 1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet, 2) Geleneğin etkisi, 3) Yaygın önyargılar 4) Bilginin gösterişli teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi

Yanıt Açıklaması: Eriugena’nın Periphyseon başlıklı eserinin birinci kitabında, şeylerin en başta ve temel ayrımının “olanlar” ve “olmayanlar” şeklinde söz konusu edilebileceğini ileri sürer. Bu ayrımın zihinlerde tam olarak belirginlik kazanabilmesi için de “doğa”nın bu ayrımı kuşattığını ayrıca belirtir. Eriugena’nın “doğa”sı varlık veya gerçeklikten daha farklı bir kullanıma sahiptir; onlardan daha geniş bir anlamı bulunmaktadır. Bu eserinde doğayı dört bölüme ayırarak açıklamıştır. De Imagine, çevirisini yaptığı eserlerden biridir. Kategoriler, Aristoteles'in; Düzen Hakkında ve Soliloquia ise Augustinus'un eserleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Ockham, özellikle dil ve mantık konusunda son derecede geniş bir ufka sahiptir. Onun, bu dilsel ve mantıksal örgüde en önemli yere sahip olan terimlerle ilgili olarak bir düşüncesi de “suppositio” anlayışıdır (supposition (latince) = supposition (ingilizce) = varsayım (Türkçe)). En basit anlatımıyla suppositio, “sadece bir önerme içinde kullanıldığında bir terime ait olan özellik”tir. “İnsan koşuyor” ifadesinde “insan” terimi belli bir bireysel insanın yerine durmaktadır ve bu da bir kişisel suppositio (suppositio personalis) örneğidir. Bununla birlikte “insan bir türdür” ifadesinde “insan” terimi basitçe kavramı işaret etmektedir ve bu da yalın suppositio (suppositio simplex) olur. Bunun yanı sıra terim ne tür, ne de akıllı bir canlı yerine geçmiyorsa; yani, “insan teriminde beş harf vardır” ifadesindeki insan da maddi suppositio (suppositio materialis) olarak anlaşılmalıdır. Doğru cevap A'dır.