Dünya Ekonomisi

Yanıt Açıklaması: 1945 ve 1980 arasındaki yıllarda yabancı sermayenin de etkisi ile bölge ekonomik anlamda çarpıcı bir gelişme yaşamıştır. Ancak 1980’li yıllarla birlikte bu süreç tersine dönmüştür. Bu gerileyişin sebeplerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Kennedy, 1995, s. 263-268). İlk olarak ithal ikameci sanayileşme politikası benimsenmiş ve korumacı tedbirlere başvurulmuştur. Böylece kurulan sanayilerin uluslararası rekabet gücü kazanmasının gerekleri ihmal edilmiştir. Ayrıca ileri teknolojiyi kurmanın güçlüklerine bağlı olarak, bu tür sanayiler kurulamamış ve ithalata bağımlılık devam etmiştir. Bunun dışında ihracat gelirleri ithalat giderlerini karşılayabilecek düzeye ulaşamamıştır. İkinci olarak gevşek mali politikalar uygulanmış ve dış borçlara giderek daha bağımlı hâle gelinmiştir. Altyapı yatırımları yanında, KİT’lere (Kamu İktisadi Teşebbüslerine), bürokrasiye ve askerî kuvvetlere gerektiğinden fazla kaynak ayrılmış ve harcama yapılmıştır. Bu harcamalar ya para basılarak ya da özellikle ABD bankaları olmak üzere Batılı para ve finans kuruluşlarından alınan kredilerle karşılanmıştır. Sonuçta kamunun borçları yükselirken enflasyon dizginlenemez hâle gelmiştir. Enflasyonist ortamda tasarruf oranını yükseltme düşüncesinin anlamı kalmamıştır. Latin Amerika dünyanın en borçlu bölgesi hâline gelmiştir. Sermayeye en fazla ihtiyaç duyulan dönemde sermaye dışarı kaçmış, yabancı kaynaklar kurumuştur. 1980’li yıllar bölge için tam bir fakirleşme anlamına gelmektedir. Birkaç istisna dışında pek çok ülkede kişi başına gelir azalmıştır. Bölgenin finans problemlerinin uluslararası banka sistemini iflas ettireceğinden bile korkulmuştur. Tüm bunlar ülkeler içindeki sosyal hareketleri arttırmış, liderler mülk sahiplerinden, halktan, işsizlerden, gerillalardan gelen taleplerin baskısı altında kalmışlardır. Yolsuzluğa bulaşmış bürokratların engellemelerine, eğitilmiş personel yokluğundan kaynaklanan güçlükler de eklenmiştir. Eğitim kurumları kaynak yetersizliğinden işlemez hâle gelmiştir. Ülke yönetimleri halk üzerinde kontrolü zorlukla sağlamaktadır. Latin Amerika bir yandan bu tür ekonomik güçlüklerle boğuşurken bir yandan da demokratik değişimi gerçekleştirme çabası içine girmiştir. Ekonomik güçlüklerin şiddeti bu çabaları da belirsiz kılmaktadır

Yanıt Açıklaması: Medya ve iletişim olanaklarının artık geçerliliğini yitirmiş temel hareket noktaları ulusal kültür ve kamu yararıdır.

Yanıt Açıklaması: Pronatalist; doğum yanlısı, doğumların artırılmasını savunan görüştür. Pozitivist düşüncede nüfus artışını ve nüfus yoğunlaşmasını ekonomik ve sosyal kalkınmanın en önemli faktörü sayar.

Yanıt Açıklaması: Dünya nüfusu,  XIX. yüzyıldan bu yana katlanarak artma sürecindedir.  Bu süreci XIX. yüzyıldaki nüfus patlaması ve XX. yüzyıldaki nüfus patlaması olmak üzere iki aşamada inceleyebiliriz. XX. yüzyıldaki nüfus artışı  günümüzün gelişmekte olan ülkelerinin dağılmış bulunduğu, Latin Amerika, Asya ve Afrika kıtalarında yaşanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1920’li yıllarda ABD göç politikasına bazı sınırlamalar getirmiştir. 1921 yılında göçler- le ilgili kota getiren ilk yasa kabul edilmiştir. Bu dönemde Japonların ve C¸inlilerin ABD’ye göç etmeleri yasaklanmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı’ndan beri uluslararası göç olgusu aşağıdaki aşamalardan geçmiştir (Cohen, 1987): • Kuzey Amerika, Avusturalya ve Güney Afrika’ya Avrupa ve Asya’dan hâlen yapılmakta olan göçler • Vietnam Savaşı sonrasındaki göç • Küba, Meksika ve Puerto Rico’dan ABD’ye göç • Eski kolonilerden anakaraya geri dönüş. Güney Asya ve Batı Hind Adaları’ndan İngiltere’ye; Kuzey Afrika’dan Fransa’ya, Endonezya’dan Hollanda’ya; Afrika’dan Portekiz’e geri dönüş • Güney Avrupa’dan özellikle Türkiye ve eski Yugoslavya’dan Kuzey Avrupa’nın Batı Almanya ve İsviçre gibi patlayan ekonomilerine geçici göç • Petrol ihraç eden ülkelere ve Japonya’ya Asya’dan giden göç • Rusya ve Doğu Avrupa’dan ABD’ye ve İsrail’e Yahudi göçü • Doğu Avrupa’dan, Batı Avrupa’ya ve ABD’ye göç. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1980’li yılların en önemli iki olgusu yaşanan borç krizi ve bu krizden kurtulmak için gerçekleştirilen ekonomik reformlardır. 1980’li yıllarda gelişmekte olan ülkeler arasında geniş kabul gören ekonomi politikalarını Williamson, “Washington Kararları” adını verdiği listede toplamıştır

Yanıt Açıklaması: Bununla birlikte sürdürülebilir Kalkınma Modeli şu amaçları da içermelidir (Tosunoğlu, 1998, s. 35): • Temel ekolojik dengelerin korunması, • Ekosistemlerin korunması, • Kirletmeyi minimize edici teknolojileri geliştirerek ve kullanarak Çevresel Etki Değerlendirme yöntemiyle insan faaliyetlerinin çevresel sonuçlarını belirleyerek önlem alınmasının sağlanması, • Üretim girdileri ve ürünlerin fiyatlandırılmasını uygun bir şekilde yaparak ekonomik araçlar yardımıyla çevre korumacılığının özendirilmesi, • Global ve ulusal ölçekteki iklim değişiminin dengelenmesi, • Tarımsal etkinliklerin kirlenmeyi önleme ve toprağın korunması gibi önlemler alarak yapılması, • Enerjiyi özellikle imalat sektöründe ve genel tüketim alanlarında sadece zorunlu minimum miktarlarda kullanan teknolojileri benimseyerek, kalkınmanın bir ölçüsü olarak kişi başına tüketimi artırma amacı yerine, birim ürün başına asgari enerji kullanarak üretim yapabilecek ulusal plan ve programların hazırlanması, • Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin korunması, • Doğal kaynak israfına son verilmesi. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş Avrupa kıtasındaki nüfus artış hızı %0.22’dir. Hatta bazı Avrupa ülkelerinde nüfus artış hızı negatif değerler alabilmektedir. Oysa dünyanın en yoksul halklarını barındıran Afrika kıtasında nüfus artış hızı %3’tür, 1950 yılında Avrupa’nın yarısı kadar bir nüfusa sahipken 2025 yılında Avrupa nüfusunun üç katına çıkması beklenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Teknoloji etkisiyle artırılabilecek doğal kaynaklar, yenilenebilir kaynaklardır ve bu kaynaklar kendi kendilerini çoğaltabilirler veya insanlar tarafından çoğaltılabilirler. Ormanlar, balıklar, hayvan sürüleri ve bunlar gibi canlı kaynaklar, yenilenebilirlere örnek verilebilir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: İngiliz Sanayi Devrimi’nin İngiltere’ye sağladığı bu üstünlüğü bütün açıklığıyla ilk kavrayan, Alman İktisatçı Friedrich List’tir. Bu dönemde dünya pazarları, buna bağlı olarak ekonomik güç ve aynı anlama gelen sanayi gücü İngiltere’nin elindeydi (Göker, 1993, s. 16-19). Kuramsal alanda da Klasik İktisat öğretisi dünyaya egemendi. Bu öğretiye göre, hem dünya hem de ulusal pazarlarda serbest rekabet kapitalizminin sağladığı kusursuz özgürlük çerçevesinde yarışılmalı ve devlet ekonomiye müdahale etmemeliydi.

Yanıt Açıklaması: Demografi, dünyada veya bir ülkede bulunan nüfusun yapısını, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İlk sanayileşme deneyimlerini başlatmış olan azgelişmiş ülkelerin yoğun baskısı, 1964’te Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), 1965’te Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü(UNIDO)’nün kurulmasını sağladı. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: 2015 sonrası yeni kalkınma gündemini hayata geçirme aracı olarak 17 “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH)” aşağıdaki gibi belirlenmiştir: 1. Yoksulluğun tüm biçimlerinin her yerde ortadan kaldırılması 2. Açlığın sona erdirilmesi, gıda ve daha iyi beslenme güvencesinin sağlanması; sürdürülebilir tarımın desteklenmesi 3. Sağlıklı yaşamların güvence altına alınması ve her yaşta esenliğin desteklenmesi 4. Kapsayıcı ve eşitlikçi, nitelikli eğitimin güvence altına alınması ve herkes için yaşam boyu öğrenimin desteklenmesi 5. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve tüm kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesi 6. Herkes için suyun ve hijyenin erişilebilirliği ve sürdürülebilir yönetiminin güvence altına alınması 7. Herkes için uygun fiyatlı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjinin güvence altına alınması 8. Kesintisiz, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin, tam ve üretken istihdamın ve herkes için insana yakışır işlerin desteklenmesi 9. Dayanıklı altyapıların inşası, kapsayıcı ve sürdürülebilir sanayileşmenin desteklenmesi ve inovasyonun güçlendirilmesi 10. Ülkeler içinde ve arasında eşitsizliklerin azaltılması 11. Şehirlerin ve insan yerleşimlerinin kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir kılınması 12. Sürdürülebilir tüketim ve üretim kalıplarının güvence altına alınması 13. İklim değişikliği ve etkileri ile mücadele konusunda acilen eyleme geçilmesi 14. Sürdürülebilir kalkınma için okyanuslar, denizler ve deniz kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımı 15. Karasal ekosistemlerin sürdürülebilir kullanımının korunması, geliştirilmesi ve desteklenmesi, ormanların sürdürülebilir yönetimi, çölleşme ile mücadele, karasal bozulmanın durdurulması ve iyileştirilmesi ve biyo-çeşitlilik kaybının engellenmesi 16. Sürdürülebilir kalkınma için barışçı ve kapsayıcı toplumların desteklenmesi, herkes için adalete erişimin sağlanması ve her düzeyde etkili, hesap verebilir ve kapsayıcı kurumların inşası 17. Uygulama araçlarının güçlendirilmesi ve kalkınma için küresel ortaklığın canlandırılması "HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla savaşmak" ise 2000 yılında belirlenen Binyıl Kalkınma Hedefleri'nden biridir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: XIX. yüzyılda Avrupa’da yaşanan nüfus patlamasından sonra XX. yüzyılda dünya yine bir nüfus patlaması ile karşı karşıyadır. XX. yüzyılın nüfus patlaması Afrika, Orta Amerika, Ortadoğu, Hindistan, Çin gibi dünyanın en yoksul ülkelerinin yaşadığı bölgelerde meydana gelmiştir. Her yıl giderek daha fazla sayıda insan, dünya nüfusuna eklenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Geleceğin ürünlerini, çoğunlukla teknik uzmanlara danışarak belirlemeye dayalı bu yaklaşıma “teknoloji itmesi (techonology push) denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gelgit enerjisi denizlerde ve okyanuslarda oluşan gelgit akıntılarının hareketi etkisiyle oluşan bir enerjidir.

Yanıt Açıklaması: Çin 2000 yılında yaklaşık %7’lik bir paya sahipken bu oran 2011 yılında %21’e yükselerek Çin'i dünya imalat endüstrisinde ilk sıraya çıkarmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1990 yılında, ABD, Japonya, Almanya, İtalya ve Fransa aynen bu sıra ile dünya imalat endüstrisinde en büyük paya (yaratılan katma değere göre) sahip beş ülkeydi. Bu sektördeki toplam payları yaklaşık % 58 kadardı. Doğru cevap C seçeneğidir.