Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Kol emeğine dayalı “mavi yakalı” imalat işçilerinin yerlerini kol gücü yerine daha ziyade “kafa emeği” gerektiren “beyaz yakalı” hizmet sektörü çalışanlarına bırakması ile yaşana  bu geçiş bazı düşünürler tarafından sanayi toplumundan sanayi sonrası topluma geçiş olarak görülmüştür. Bu düşünürlerin başında ise sanayi sonrası toplum kavramını Sanayi-Sonrası Toplumun Gelişi isimli çalışmasıyla yaygınlaştıran Daniell Bell gelmektedir. Bell’e göre sanayi sonrası toplumların temel özelliği güç, iktidar ve toplumsal hareketliliğin artık sanayi toplumlarında olduğu gibi mülkiyet etrafında değil bilgi etrafında şekilleniyor olmasıdır. Daniel Bell başta olmak üzere sanayi sonrası toplum tezinin savunucularına göre, “gelişmiş toplumlar olgunlaştıkça hizmetler kesimindeki işlere ve özellikle de enformasyon [bilgi] teknolojilerine” yatırım yapmaya başlamışlardır. Diğer bir ifadeyle, bu toplumlar “kömür, demir, çelik ve imalat gibi eski tarz sanayilerden” uzaklaşarak “üst düzey eğitim almış işgücüne gereksinim duyan sektörlere” ağırlık vermeye başlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda hâkim olan evrimci kuramın temel ilkeleri şu şekilde sıralanmaktadır (Smith, 1996: 47-48): • Evrensellik: Evrim süreci bütün toplumlarda görülen evrensel ve doğal bir süreçtir; evrimin evrensel yasalarına da ulaşmak mümkündür. • Potansiyel (gizil güç): Her toplumun kendi içinde değişme için bir potansiyeli, gizil gücü vardır ve bunun için dışarıdan bir müdahaleye ya da yardıma ihtiyacı yoktur. • Bütünlük: Toplum birbiriyle ilişkili parçalardan oluşan bir bütündür. Evrimsel süreci anlamak için bu bütünün tamamına bakılmalıdır. • Evrimin yönü: Evrimsel sürecin belirli bir yönü vardır ve değişme her zaman ileriye doğru gerçekleşir. • Gerekircilik: Evrimsel süreçte, değişim zorunludur ve kaçınılmazdır. Toplumlar belirlenmiş aşamaları sırayla geçerler. • Aşamalı değişim: Evrimin evrensel yasaları çerçevesinde her toplum belirlenmiş aşamaları geçer, ani değişimler ve dönüşümler geçirmezler. • İndirgeme: Doğanın ve toplumların evrimsel süreci arasında benzerlikler vardır.

Yanıt Açıklaması: Kapitalizm, özel mülkiyete dayalı sermaye ile mülksüz ücretli emek arasındaki ilişkiye dayanan bir meta üretim sistemidir ve bu özelliklerden kaynaklanan bir sınıf sistemi tarafından karakterize edilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Liberal demokrasi yaklaşımını benimseyenler, doğrudan demokrasi idealini ifade eden, “halkın halk tarafından halk için yönetimi” anlayışı gerçekçi bulmazlar.

Yanıt Açıklaması: Modern öncesi dönemde de idareciler, yönetilenlerin kendileri hakkında neler düşündüklerini öğrenmek istemekteydiler.Casusluk, jurnalizm ve hatta bazen idarecilerin kıyafet değiştirerek halkın arasına karışmaları yönetenlerin nelere tahammül edebileceklerini öğrenme çabasının ne kadar eskiye dayandığını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: I numaralı madde Çatışmacı kuramın, II ve III Sembolik Etkileşimcilik Kuramının, IV numralı madde ise Feministik Kuramın bir özelliğidir.

Yanıt Açıklaması: Kadınların ve erkeklerin ne yapması gerektiği ya da neleri yapabileceği hakkında toplumda yaratılmış düşüncelere dayanarak kadınlara ve erkeklere farklı roller, sorumluluklar ve görevler yüklenmesini ifade eden kavram "toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü"dür. Böylece, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, toplumsal cinsiyete dayalı işbölümü temelinde yeniden üretilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojinin klasik kurucuları Durkheim, Marx ve Weber, modern toplumları oluşturan değişimin, geleceği nasıl şekillendireceğini anlamaya ve açıklamaya çalışmışlardır. Weber, modern çağın ağırlıklı olarak etkin bir biçimde rasyonelleşme ve bürokrasi tarafından şekilleneceğine ve geleneksel eylemlerin daha az önemli olacağına inanmıştır. Marx ve Durkheim ise bilimsel ve rasyonalist düşünceye daha az vurgu yapmışlar, fakat her ikisi de toplumun ilerlemeci olarak gelişiyor olması üzerine güçlü bir inanca sahip olmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Ulus, Benedict Anderson’un deyimiyle, “hayali bir cemaat”tir. Kendilerinin bir ulusa mensup olduğunu söyleyen kişiler, kökleri eskiye giden ve birebir tanımaları mümkün olmayacak kadar fazla kişiden oluşan çok daha büyük bir topluluğun parçası olarak kendilerini hissederler.

Yanıt Açıklaması: Moderniteyi dört temel kurum aracılığıyla tanımlayan Giddens’a (1994: 57-58) göre, bu kurumlardan birincisi kapitalizm, ikincisi olan endüstrileşme, üçüncüsü gözetim aygıtları, dördüncüsü ise askeri güç ya da şiddet araçlarının kontrolüdür.

Yanıt Açıklaması: Çalışmayı “ekonomik veya sembolik değeri olan ve sadece zevk için üstlenilmeyen fiziksel ve zihinsel çaba içeren, amaçlı insan aktivitesi” olarak tanımlayan sosyal bilimci John W. Budd'dır. Bu tanım, çalışmanın ekonomik karakterinin yanı sıra, zevk ve sembolik değer ifadelerinin içeriğini oluşturan psikolojik, kültürel ve toplumsal yanları üzerine de düşünmemize imkân vermesi bakımından önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Feminist kuramın 18. yüzyıl Aydınlanma döneminde ortaya çıkan ilk aşamasında feministler, klasik liberalizmin eşitliği belirleyen temel ilkesi olarak ‘bireysel özgürlük’ öğretisi ile ilgilenmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Etnosantrizm, yanlı bir bakış açısıyla bir toplumun kendine özgü kültürel değerlerinden yola çıkılarak diğer toplumların incelenmesi ve bunun sonucunda belirli yargılarda bulunulmasıdır (Marshall, 1999). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Başta Max Weber olmak üzere Marksist olmayan birçok fikir adamı tarafından geliştirilmiş ve Weberyan diyebileceğimiz devlet anlayışında, devlet, belli fonksiyonları yerine getirmek için karmaşık gelişmeler neticesinde ortaya çıkmış hakim sınıfın baskı aracı olmaya indirgenemeyecek bir mekanizmadır. Devletin ortaya çıkışı sadece sınıflar arası mücadeleye indirgenemez, savaşlar ve teknolojik gelişmeler en az sınıf mücadeleleri kadar önemlidir. Devlet, şiddet kullanımını tekeline almaya çalışan bir aygıttır, ancak bunu sadece bir sınıfın egemenliğini sürdürmesi için yapmaz. Devlet toplumsal düzeni korur, kapitalist üretim ilişkilerine dayalı toplumsal düzende ise bazı sınıf ve gruplar, diğerlerinden daha fazla ayrıcalığa sahiptir. Bu anlamda devlet eşitsizlikleri de korumuş olur, ancak bunu kabul etmek demek devletin sadece bir sınıfın hizmetinde olduğunu kabul anlamına gelmez.

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda siyaset, insanların bir arada yaşayabilmesi için gerekli olan ortak kurallar ve karar alma mekanizmalarıyla ilgilenir. Siyaset bir kez olup biten bir durumdan ziyade bir süreci ifade eder. Ortak kuralları bir kez koyduktan sonra süreç sona ermez. Diğer taraftan her toplumsal kural siyasetle ilgili değildir. Ahlak ve örf ve âdet kurallarının ihlali halinde devreye bir otorite girmez, toplumsal baskıya güvenilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Modern devlet ilk kez Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Ateşli silahların keşfi, üretim artışı, ulaşım ve ticaret alanındaki gelişmeler, modern devletin Avrupa’da ortaya çıkışını tetikleyen başlıca unsurlardandır. Ancak Avrupa’nın Hristiyan olmasının bu noktada belirleyici olmadığını söylemek gerekir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Taylor’un bilimsel yönetim anlayışının temel unsurlarından biri işçiye verilen ücret ile onun performansı arasında yakın ilişki olmalıdır. İşçi standart üretim düzeyine eriştiği zaman günlük ücret dışında belli bir ek prim verilerek motive edilmelidir şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Doğa, insan ve toplum hakkında yeni bir dünya görüşü ortaya koyan Aydınlanma düşünürleri arasında, Baron de Montesquieu, Voltaire, David Hume, Thomas Hobbes, Adam Ferguson ve J.J. Rousseau, önemli isimler olmuşlardır. Bu doğrultuda doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Giddens’a göre küreselleşme sürecinde ekonomik, kültürel ve politik olmak üzere üç temel unsur bulunmaktadır. Bunlar: Ekonomik- Küresel piyasaların gelişimi ve dünya çapında pazarlar ve fabrikalara sahip Sony ve Ford gibi modern çokuluslu şirketlerin gücünde artış; Kültürel- Kitle iletişim araçları ve uydu yayınlarıyla yaratılan küresel fikirler, imgeler ve kimliklerin gelişimi; Politik- Uluslararası diplomasiye geçiş, uluslar-üstü ve dünya çapındaki yönetim birimleri ve ağların yükselişiyle, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Örgütü’nden Güney-Doğu Asya Ulusları Birliği’ne doğru geçiş.

Yanıt Açıklaması: Bir diğer evrimci kuramcı olan Durkheim toplumsal değişmeyi toplumların mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru geçirdiği evrim süreci olarak ele alır. Nüfus yoğunluğunun az olduğu ve benzerliğe dayalı olan mekanik dayanışmadan nüfus yoğunluğunun arttığı ve farklılığın hâkim olduğu organik dayanışmaya geçiş sürecinde işbölümü çok önemli bir role sahiptir.