Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Fordizm, İkinciDünya Savaşı sonrasından 1970’lerin sonlarına kadar uzanan bir dönemin adı olarak kullanılmıştır. Bu dönemin temel özelliği olan ve yalnızca çalışma ilişkilerine değil, eğitimden devlet yönetimine uzanan birçok farklı alanda toplumsal ilişkilerin şekillenmesine damgasını vurmuş kitlesel üretimin özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Standart parçaların birleştirilmesi, özel amaçlı makinelerin kullanımı, iş gücünün vasıf yönünden fragmantasyonu [parçalanması] ve montaj hattı. Büyük hacimli kitle üretimi yoluyla sağlanan ölçek ekonomileri. Gümrük duvarları yoluyla korunan pazarlarda, uzun süreli standart mal üretimi. Büyük fabrikalarda yarı vasıflı kitle işçileri ile yüksek ücretli işçilerin konsantrasyonu. Merkezi yönetim tarafından karakterize edilen, işin örgütlenmesinin hiyerarşik ve bürokratik biçimi. Arz talep ve refah dengeleri ve Keynezyen politikalar tarafından düzenlenen ulusal devlet ekonomilerinin yönetimi. Kitle üretimi ve kitle tüketimi arasında bağlantının mevcudiyeti.

Yanıt Açıklaması: Modernitenin kurumsal boyutlarından ikincisi olan endüstrileşme (endüstriyalizm), malların üretimi için cansız güç kaynaklarının kullanımını içerir, makineler bu üretim sürecinde merkezi konumdadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Marksist yaklaşım, bir üstyapı fenomeni olarak tanımladığı siyaseti altyapı olarak nitelendirdiği üretim ilişkilerinin bir yansıması (veya ona tabi olan bir gölge fenomen) olarak görür. Bu indirgemecilikten uzaklaşmak için, Marx sonrasında, Gramsci ve  Althusser gibi kuramcılar siyaset ve devletin "göreli özerkliği" kavramı üzerinde durmuşlardır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Etnosantrizm, yanlı bir bakış açısıyla bir toplumun kendine özgü kültürel değerlerinden yola çıkılarak diğer toplumların incelenmesi ve bunun sonucunda belirli yargılarda bulunulmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kökleri Batı teolojisiyle Antik Yunan-Roma felsefesine uzanan bir lanet olarak çalışma anlayışı, çalışmayı insan hayatının ve toplumsal düzenin idamesi ve sürekliliği için zorunlu bir “yük” olarak görmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Gerekircilik: Evrimsel süreçte, değişim zorunludur ve kaçınılmazdır. Toplumlar belirlenmiş aşamaları sırayla geçerler.

Yanıt Açıklaması: Dahrendorf gibi sanayi toplumu savunucuları sanayi toplumlarının içerisinde barındırdığı zenginlik ve güç eşitsizliklerinin farkındadırlar ve bu anlamıyla sanayi toplumunun eşitlikçi olduğunu da iddia etmemektedirler. Ancak, özellikle eğitim sayesinde kazanıldığını iddia ettikleri fırsat eşitliği temelinde bu eşitsizliklerin dengelendiğini ve sınıfsal ayrışmaların toplumu yıkıcı bir unsur teşkil etmediğini düşünmeleri bakımından Marx’ın öngörülerine karşı çıkmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojik analiz, doğa kanunu gibi görünen toplumsal ilişki ve olguların tarihsel ve kültürel olduğunu göstererek bir yandan bizleri kalıp düşüncelerimizden ve sabit fikirlerimizden özgürleştirirken diğer yandan da ele aldığımız konu üzerine düşünürken bizleri ölçülü olmaya, yani içi boş genellemeler yapmaktan kaçınmaya davet eder' Sosyolojinin bu genel karakteristik özelliğini en iyi şekilde ifade eden Amerikalı sosyolog C. Wright Mills (1916-1962) olmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Demografik faktörler: Demografik yapı nüfusun hızla artması ya da bunun tersine doğum oranlarında yaşanan ciddi düşüşler sonucunda da değişim göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Toplumları ya da Gelişmiş Ülkeler: 18. yüzyılda ortaya çıkan serbest girişimin hâkim olduğu, üretimleri sanayiye dayalı olan ulus devletler bu grupta yer almaktadır. Bu toplumlarda nüfusun büyük bölümü kentlerde yaşar ve sanayide istihdam edilir ve geleneksel toplumlarla karşılaştırıldığında sınıfsal eşitsizlikler daha az göze çarpar. Batı toplumları, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda bu grupta yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Fonksiyonalist kuramın bazı temel özellikleri kısaca şu şekilde sıralanabilir: Toplumlar birer bütün olarak birbirleriyleilişkili parçalardan meydana gelen sistem- lerdir. Her parçanın anlamı, sistem içindeki işlevi ve bütünle olan ilişkisi bakımından ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle toplum, birbirine bağımlı ve sistemin bütünleşmesi- ne katkıda bulunan parçalardan oluşan bir sistemdir. Sistem kavramı, fonksiyonalist bakış açı- sının merkezinde yer almaktadır. Sistemi oluşturan parçaların bütünle olan işlevsel ilişkisi, fonksiyonalizmi diğer yaklaşımlar- dan ayıran bir özellik olarak kabul edilir. Toplumsal sistemi oluşturan parçaların herbiri, sistemin ihtiyaçlarını karşılayan özel işlevleri yerine getirdikleri için vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Toplumsal sistemin tüm parçalarının bü- tünleşmesi, ‘kusursuz’ bir şekilde gerçekle- şemez. Toplumsal sistemler, çeşitli kurumlar arasında uyumlu bir denge kurma eğilimi göstermektedir. Ancak “kötü bütünleşme” unsurlarına her zaman rastlanabileceği için toplumsal denetim mekanizmaları bu an- lamda önem taşır.

Yanıt Açıklaması: Medya yasama, yürütme ve yargıdan sonra dördüncü güç olarak da nitelendirilir. Medya, iktidarların bilinmesinin istemedikleri hak ihlallerini gündeme taşıma potansiyeline sahiptir. Medyanın çoğu zaman demokratik değerleri içselleştirme seviyesinin yüksek olmaması, iktidarlarla kurdukları özel ilişkiler ve medyanın kendi içinde şeffaf olmaktan uzak olması, bu rolün yerine getirilmesini güçleştiren faktörler arasında sayılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ancak sanayi toplumu kavramı, bu çatışmanın liberal demokratik devletlerin oluşumu ve sınıf çatışmasının kurumsallaşması ile aşıldığını içermesi itibariyle Marksist düşünce okullarından ayrılmaktadırlar. Örneğin, Dahrendorf, farklı sınıfların çıkarlarını temsil edebilen siyasi partilerin ortaya çıkmasını ve sendikaların artan önemiyle toplu iş sözleşmelerinin ve grev hakkının tanınmasını bu çatışmanın aşılmasının biçimleri olarak görmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel Devrim’in Newton’un evrensel yerçekimi yasasını keşfetmesiyle başladığı kabul edilmektedir. Doğa anlayışı değişmiş, Tanrı tarafından yöne- tilen bir doğa anlayışından belli yasalara göre işleyen ve kendini düzenleyen bir mekanizma olarak doğa düşüncesine geçilmiştir. Bilimsel Devrim ile bilginin gözlem, deney ve akıl yoluyla elde edilmesini ifade eden bilimsel yöntem geliştirilmiştir. Aydınlanma düşünürleri, dini otoriteye dayalı geliştirilen ve yerleşen bilgi biçimlerini reddederek bilimsel yöntemlerle elde edilen bilgi biçimini kabul etmişler ve bilimsel yöntemin yaşamın her alanına uygulanabileceğine inanmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Post-Fordizm, üretilen üründe, üretim sürecinde ve çalışmanın yönetiminde esnekleşme olarak da tarif edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kültürel faktörler: Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel faktörler arasında yer almaktadırlar. Geçmişte matbaanın bulunuşu eğitim kurumunda çok ciddi değişimlere neden olmuştur. Günümüzde ise kitle iletişim alanında ortaya çıkan yenilikler ve internet kullanımı, bütün toplumsal yapı ile birlikte eğitim kurumunda da önemli değişimlere yol açmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İşgücü piyasası, arz ve talebin karşılaştığı ve belirli bir ücretin oluştuğu toplumsal bir örgütlenmedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sembolik etkileşimciliğin kurucusu olarak kabul edilen kuramcı George Herbert Mead'dir. Mead, hem nesnel hem de öznel davranışı birlikte ele alan bir yaklaşım geliştirmiş, öğrencisi Herbert Blumer, Mead'in ardından, sembolik etkileşimciliğe önemli katkılarda bulunmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme, toplumun yapısını oluşturan toplumsal ilişkiler ağının, toplumsal kurumların, birey ve grup davranışlarının, toplumsal norm ve değerlerin tarihsel olarak geçirdiği farklılaşma ve dönüşüm sürecidir. Doğru cevap A seçeneğidir.