Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt Açıklaması: Avustralya’da Victoria İşçi Sigortaları Kurumu, İş yeri Değerlendirme ve Hedef Belirleme Sisteminde (SATS) iş müfettişleri iş yerinde, işletmenin sağlık ve güvenlik yönetim sistemini, mevzuata uyma performansını, tehlikeli malzemeler, etkinlikler ve birimlerden kaynaklanan riskleri denetim altına alma etkililiğini değerlendirerek, her iş yeri için bir puan saptaması yapar.

Yanıt Açıklaması: Ustalık belgesi bulunmayanların usta unvanı ile çalışması veya çalıştırılması durumunda durumunda işyerine verilecek cezanın türü ve oranı şu şekildedir. 1. Ceza İhtar Cezası 2. Ceza Asgari ücretin 1/2’si kadar para cezası 3. Ceza Asgari ücret kadar Para cezası 4. Ceza Meslekten geçici men cezası

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik, bir mesleki ya da sosyal risk yüzünden geliri, kazancı kesintiye uğramış kimseleri başkalarının yardımına müracaata lüzum bırakmaksızın, geçinme ve yaşam ihtiyaçlarını karşılayan sistemdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Belirli çeşitlerde yapılabilen, süresi ve çalışma şartları taraflarca belirlenebilen, sözleşme hürriyeti prensibi çerçevesinde yapılmakla birlikte iş sözleşmesinin devamı esnasında tarafların karşılıklı hak ve borçlarının yanı sıra kamusal otorite de zaman zaman iş sözleşmesine müdahale etmektedir. Bunun sebebi de İş Hukuku’nun özünde var olan ve zamanla etkileşmiş olan hâle gelen işçiyi koruma ve işçi lehine yorum ilkelerinin yerleşmiş olmasıdır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Askeri İşyerleriyle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerlerinin Denetim ve Teftişi Hakkında Yönetmelik'te yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerleri ve diğer askeri işyerlerinin denetim ve teftişi için gerekli maddeler üretilen işyerleri ve diğer askeri işyerlerinin denetim ve teftişinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerince yapılacağı, buna karşın askeri işyerlerinin çalışma yaşamına ilişkin denetim ve teftişinin askeri iş müfettişleri tarafından yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Sorunun Doğru Cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kişisel, sosyal ve ekonomik hakların hem uluslararası boyutta hem de ulusal düzeyde kabulü, sosyal devletlere bu hakların korunması ve geliştirilmesi görevini vermiştir. Sosyal devlet, işgücünü koruma amacına göre bazı görevler üstlenmiştir. Sosyal devletin işgücünü koruma amacıyla üstlendiği görevler şu başlıklar altında sınıflandırılabilir: • Ekonomik açıdan güçsüz olan işçiyi koruma, işçi ve işveren arasında sosyal adaleti sağlama, • Çalışma koşullarının asgari standartların altında oluşumunu önleme, • Sosyal taraflar arasında çalışma barışını sağlama. Sosyal devlet, çalışma yaşamının bu amaçlar çerçevesinde düzenlemesinde temel politikalarını, düzenlediği yasalar ve kurumlarla yerine getirir. İş denetimi de sosyal devletin yukarıda sayılan amaçlarını gerçekleştirmesinin bir aracıdır

Yanıt Açıklaması: Kanun işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkilerinin, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamayacağını, bunların görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürüteceklerini belirtmektedir (mad.8/1). İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlı- ğı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildireceklerdir. Eğer işverenler bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenleri yerine getirmezlerse hekim ve işyeri uzmanı bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirmek zorundadır (mad.3/2). Her ne kadar Kanun işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanına işyerinde bir güvence sağlamaya çalışıyorsa da işverenin iş sözleşmesi ile bağlı bu elemanların bu güvenceden yeterince yararlanabileceklerini söylemek zordur. Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludurlar (mad.8/3). C¸alışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır (mad.8/4). İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal güvenliğin sağlanmasında uygulanan teknikler incelendiğinde, iki teknik göze çarpar. Bunlar; “bireysel teknikler” ve “kolektif teknikler” dir. Bireysel tekniklerde başkası işe karışmaz, kişi kendi sosyal güvenliğini sağlamaya çalışır. Bunun da ilk yolu tasarruftur.

Yanıt Açıklaması: Farklı İşgücü Kesimlerine ve Korunmasız İşgücü Kesimlerine Yönelik Denetim Stratejileri Uzman Kuruluşlarla İlişkileri Geliştirme ve Araştırmalara Katılma İşyeri Dışına Taşan Koruma Düzenlemeleri Geliştirilmesi ve Denetim Yetkisinin Genişletilmesi U¨retim Teknolojilerindeki Hızlı Değişimi İzleme Kapasitesini Güçlendirme Stratejileri

Yanıt Açıklaması: Son yıllardaki kaza istatistikleri incelendiğinde, özellikle madencilik sektöründe iş kazalarının belirgin bir şekilde artarak devam ettiği görülmektedir. 2008 yılında 43 maden çalışanı iş kazası sonucu yaşamını yitirmişken, 2009 yılında bu sayı 92’ye yükselmiş, 2010 yılında ise 105’e ulaşmıştır. 2011 yılının ilk üç ayında 24 maden çalışanı yaşamını yitirmiştir. İş kazalarındaki dolaylı harcamalar, doğrudan harcamaların 4-10 katı arasında gerçekleşmektedir. Bu nedenle iş kazalarının sosyal güvenlik sistemine maliyeti büyük meblağlara ulaşmaktadır. Söz konusu maliyetler dikkate alındığında, iş kazası oranı- nın yüksek olduğu madencilik sektöründe iş kazalarının azaltılmasında çok büyük öneme sahip denetimlerin arttırılmasının gerekliliği daha iyi anlaşılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yerel kamuoyu ülke vatandaşlarının oluşturduğu kamuoyudur. Sorunun Cevabı B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1593 sayılı ve 1930 tarihli Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun bazı hükümleri çalışma yaşamının denetimine ilişkin hükümler içermektedir. Gerçi hükümlerin bir kısmı günümüzde anlamını yitirmişse de (mesela 12 yaşından aşağı bütün çocukların fabrika ve imalathane gibi her türlü sanat müesseseleriyle maden işlerinde amele ve çırak olarak istihdamını yasaklayan hüküm gibi (mad.173) varlığını hâlen devam ettirmektedir. Ayrıca başka hükümlerde de eskimiş sayılan düzenlemelere rastlamak mümkündür. Ancak zamanımızda Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun bazı hükümlerinin hâlen mevzuatımıza ışık tuttuğu da bilinen bir gerçektir. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda işçilerin sağlıklarının korunması ve buna ilişkin tedbirlerin alınması için dönemin sorumlu bakanlıklarınca birlikte bir tüzük çıkarılması gerektiğine değinilmiştir. Ayrıca Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nda işyerlerinde ve bunların müştemilatında (eklentilerinde) bulunması gereken sıhhi şartların sağlanması, işyerlerinde kullanılan araçlardan, makinelerden ve hammaddelerden kaynaklanacak iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı tedbirlerin alınması gerektiği ifade edilmektedir (mad.179). Ayrıca en az elli işçi çalıştıran işyerlerinde hekim bulundurulması ve işçilerin tedavilerinin yapılması zorunlu tutulmuştur. Büyük işyerlerinde ve iş kazası riski yüksek olan yerlerde işyeri hekimleri sürekli olarak bulundurulmalıdırlar. Bunların dışında işyerlerinde meydana gelmesi muhtemel kazalara karşı başka tedbirlerin de düşünüldüğü görülmektedir (mad.180). Böylelikle Cumhuriyet’in ilk kuruluş yıllarında önemli bir öngörü ile çalışma yaşamının risklerine karşı çalışanları koruyucu ve çalışma yaşamının denetlenmesine yol açan düzenlemelerin hazırlandığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Yeni Zelanda’da, 1988’de kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansının (OSHA), Kaza Sigortası Kurumu (ACC) ile ilişkileri mükemmeldir. OSHA, ölümcül iş kazalarını ve ağır meslek hastalıklarını ACC ise tazminatlar için yapılan ödemeleri azaltmak için çalışır. Bu iki kurum 1996’da sağlık zararlarını önleme etkinliklerinin eş güdümünü sağlamak ve etkililiğini artırmak için bir işbirliği protokolü imzalamıştır. Buna göre iki kurum: Stratejik enformasyonları paylaşacaktır, Sağlık zararlarını önlemek için öncelikleri saptayacak ve tanımlayacaktır, Sağlık zararlarına yönelik temel inisiyatifleri başlatmak için işbirliği yapacaktır, Örgütlerin bütün düzeylerinde düzenli ilişki kuracaktır, Sağlık zararlarını önlemek için işyerlerine yaptıkları katkıları değerlendire­cektir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile şu konularda görevli ve yetkili kılınmıştır: a. Ülkenin enerji ve tabii kaynaklara olan kısa ve uzun vadeli ihtiyacını belirlemek, temini için gerekli politikaların tespitine yardımcı olmak, planlamalarını yapmak b. Enerji ve tabii kaynakların ülke yararına, teknik icaplara ve ekonomik gelişmelere uygun olarak araştırılması, işletilmesi, geliştirilmesi, değerlendirilmesi, kontrolü ve korunması amacıyla genel politika esaslarının tespit ve tayinine yardımcı olmak, gerekli programları yapmak, plan ve projeleri hazırlamak veya hazırlatmak c. Bu kaynakların değerlendirilmesine yönelik arama, tesis kurma, işletme ve faydalanma haklarını vermek, gerektiğinde bu hakların devir, intikal, iptal işlemlerini yapmak, ipotek, istimlak ve diğer takyit edici hakları tesis etmek, bunların sicillerini tutmak ve muhafaza etmek, ç. Kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararına uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar ile enerjinin üretim, iletim, dağıtım, tesislerinin etüt, kuruluş, işletme ve devam ettirme hizmetlerinin genel politikasını tespit için öneride bulunmak, Cumhurbaşkanının görevlendirmesi ile koordinasyonu temin etmek ve denetlemek, d. Yeraltı ve yerüstü enerji ve tabii kaynaklar ile ürünlerinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim fiyatlandırma politikasını tayin ve gerektiğinde fiyatlarını tespit etmek, e. Bakanlığın bağlı ve ilgili kuruluşlarının işletme ve yatırım programlarını inceleyerek tasvip etmek ve yıllık programlara göre faaliyetlerini takip etmek, değerlendirmek, f. Bakanlığa bağlı ve Bakanlıkla ilgili kuruluşların çalışmalarını ve işlemlerini her bakımdan tetkik, tahkik ve teftişe tabi tutmak, gerekli her türlü emri vermek ve denetlemek, g. Yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi ve enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik politikaların ve stratejilerin belirlenmesine yönelik çalışmalarda bulunmak, ğ. Bu maddede belirtilen görevleri yerine getirmek amacı ile gerekli bilgileri toplamak, değerlendirmek ve uzun vadeli politikaların tespiti ve geliştirilmesi ile ilgili hazırlık çalışmalarını yapmak, h. Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmak.

Yanıt Açıklaması: Bazı ülkelerde geleneksel partnerlerin-işçi sendikaları- giderek artan bir şekildeki güçsüzlüğü ve diğer bazı ülkelerde mevcut partnerliği devam ettirmedeki istek- sizliğine cevap olarak iş denetimi uluslararası, ulusal ve sektörel düzeylerde yeni ortaklar aramak zorundadır (Richthofen, 2002, s.74). İşçi sendikaların zayıflaması ve bireysel çalışma ilişkilerinin egemen olmasıyla, iş denetimi kurumları işbirliği yapacak başka işçi ve işveren kesimi temsilcileri ile ilişki kurma gereksinimi ortaya çıkmaktadır. İşyerlerinde çalışma ilişkilerini düzenleyen toplu pazarlık ve toplu sözleşme mekanizmalarının zayıflaması ve daralması karşısında, bu mekanizmaların yerini doldurmaya çalışan insan kaynakları yönetimi birimleri, iş denetimi örgütlerinin işbirliği sağlaması gerekli ortaklar olarak karşımıza çıkmaktadır. İş denetimi örgütlerinin işverenlerle işbirliğinde, mesleki birlikler de önemli role sahiptir. İşveren örgütlerinin ceza vererek, hatalı üyelerini uyarmaları ve kınamaları teşvik edilmelidir. İşveren örgütleri, üyelerinin işletmelerinde yasal önlemlere uyulmasında denetim elemanları ile işbirliği yapmalarını sağlamalıdır (Siddiqui, 1990, s.15-18).

Yanıt Açıklaması: Sendikal kuruluşların niteliği gereği demokratik bir kuruluş olmasından kaynaklanan, öncelikle kendi üyeleri veya organları aracılığı ile denetlenmesine İç Denetim denir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C, D şıklarının hepsi İşçi sendikalarının doğrudan veya dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi konusunda üstlendiği rollerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Anayasada 2017 yapılan değişiklik ile bakanlıkların kurulması,kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulmasının Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği hükmü yer almıştır (AY md. 106). Söz konusu bu hükme dayanarak 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 16 bakanlık oluşturularak teşkilat yapısı, görev ve yetkileri düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla da çalışma yaşamını sosyal güvenlik yönünden denetlemektedir.