Gıda Mevzuatı ve Kalite Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gıda ile ilgili bilimsel ve teknolojik araştırmaları teşvik ederek dünya halkının gıda güvenliği konusundaki bilincini yüksek seviyelere çıkarmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Aralıklarla toplanan komiteleri şu şekildedir; Tahıl, bakliyat ve baklagiller komitesi; Kakao ürünleri ve çikolata komitesi; Et hijyeni komitesi; Doğal içme suları komitesi; Şeker komitesi; Bitkisel proteinler komitesi’dir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Gıda kontrol uygulamaları; üretim yeri, satış yeri, toplu tüketim yeri, ithalat ve ihracat olmak üzere 5 farklı noktada yürütülmektedir. Fabrika bir üretim yeri, market bir satış yeri, restoran ise bir toplu tüketim yeri olduğuna göre doğru cevap (a) şıkkıdır. Ev toplu tüketim yeri olmadığı için, dağıtım yeri de bu listede yer almadığı için yanlış seçeneklerdir.

Yanıt Açıklaması: Tüketicinin ekonomik bakımdan korunması ise gıdanın tanımına uygunluğunun sağlanmasına yöneliktir. Başka bir deyişle gıda kendisi olmalı, taklit veya tağşiş edilmiş olmamalıdır. Taklit gıdanın taşımadığı bir özelliği taşıyor gibi gösterilmesi; tağşiş ise gıdanın tanımlanan özelliklere aykırı olarak üretilmesidir (Anonim, 2008). Bu uygulamaya gerçekçilik (authenticity) kontrolü de denilmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Amaca uygunluk, kullanıma uygunluk, isteklere uygunluk durumu kalite olarak tanımlanabilmektedir. Ancak kalite; moda, görsellik, mükemmeliyet değildir ve soyut bir kavram olarak da değerlendirilmemelidir.  Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1960’lı yıllarda bu iki organizasyon tarafından kurulmuş olup, gıda standartlarının oluşturulması için uluslararası tek referans noktası olan komisyonun adı (CAC)'dır. Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu durum, tüketicinin ekonomik bakımdan korunmasına, yani gıdanın tanımına uygunluğunun sağlanmasına yöneliktir. Başka bir deyişle gıda kendisi olmalı, taklit veya tağşiş edilmiş olmamalıdır. Taklit, gıdanın taşımadığı bir özelliği taşıyor gibi gösterilmesi; tağşiş ise gıdanın tanımlanan özelliklere aykırı olarak üretilmesidir. Burada bir taklit ürün söz konusu olduğu için doğru cevap (e) şıkkıdır. (a), (b), (d) şıkları tağşiş ile, (c) şıkkı ise tüketicinin sağlık açısından korunması ile ilgili olduğundan yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Fizyolojik kalite ögeleri, beslenme değeri; hijyenik-toksikolojik kalite ögeleri, sağlık değeri; teknik-fiziksel kalite ögeleri, kullanım değeri ve duyusal kalite ögeleri de tadım değeri ile ilgilidir. Fiyat değeri ise bu listelemede yer almamaktadır. Doğru cevap (b) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Gıda kodeksine göre çoğu gıda için raf ömrünün etikette belirtilmesi zorunludur ve bu amaçla etikette son tüketim tarihi’nin yazılması ile yetinilmektedir. Tarihin; raf ömrü 3 aydan kısa ise gün/ay/yıl; 3-18 arasında ise ay/yıl, 18 aydan uzun ise yıl olarak yazılması gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme beyanı, besin ögeleri ve gıda bileşenlerinden etkisi olumlu olanların fazlalığının veya olumsuz olanların azlığının gıda etiketinde belirtilmesidir. Sağlık beyanı, bir besin ögesi veya biyoaktif bileşeninin sağlık üzerine olumlu etkisinin belirtilmesidir. Etiketinde sağlık beyanı yer alan böyle gıdalara fonksiyonel gıda adı da verilmektedir. Bunların hiç biri görselde bulunmadığına göre, (a), (b), (e) şıkları yanlıştır. Fizyolojik kalite; gıdanın besinsel ve fizyolojik ögeleri hangi miktarda içerdiği ve günlük tüketimin gereksinimi hangi düzeyde karşıladığı ile ilişkilidir. Bunların kalite bazında günlük gereksinim miktarları beslenme referans değeri (BRD veya RDA = Recomended Daily Allowance) olarak bilinmektedir. Görselde bu bilgi sadece iki öge için listelenmiştir. Öyleyse, (d) şıkkı da kapsayıcı ve en iyi bir yanıt değildir. Beslenme etiketi; enerji değeri ve besin ögeleri miktarı ile ilgili bilgilerin gıda etiketinde belirtilmesidir. 2 farklı uygulama söz konusudur. Birinci uygulama; enerji değeri ile protein, karbonhidrat ve yağ miktarının, ikinci uygulama ise enerji değeri ile protein, karbonhidrat, şeker, yağ, doymuş yağ, lif ve sodyum miktarının verilmesini öngörmektedir. İkinci formata; nişasta, şeker, alkol, tekli doymamış yağ asidi, çoklu doymamış yağ asidi, kolesterol ile mineral ve vitamin bilgileri de eklenebilmektedir. Görselde birinci uygulama sergilenmektedir. Doğru cevap (c) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Standartların sınıflandırma ve özellikler bölümü, standard kapsamındaki gıda maddesinin varsa tip ve çeşitlerinin belirtildiği ve ayrıca; Genel özellikleri, tip özellikleri, çeşit özellikleri, duyusal özellikleri, fiziksel özellikleri, kimyasal özellikleri, mikrobiyolojik özelliklerinin ortaya konduğu bölümdür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: TSE standardlarında kontrol kriterleri; • Sınıf özellikleri, • Tip özellikleri, • Çeşit özellikleri, • Duyusal özellikleri, • Fiziksel özellikleri, • Kimyasal özellikleri, • Mikrobiyolojik özellikleri, • Ambalaj özellikleri, • Etiket bilgileri, • Muhafaza özellikleri, • Taşıma özellikleridir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme; büyüme ve gelişme, yaşamın sürdürülmesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için gıdaların tüketilmesidir. Bireylerin sağlıklı olarak yaşamasında, ekonomik ve sosyal yönden gelişmesinde, refah düzeyinin yükselmesinde ve güvence altında varlığını sürdürebilmesinde yeterli miktarda gıdayı alabilmeleri ve bu gıdaların sağlık yönünden güvenli ve kaliteli olması insan haklarının da esasını oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bu yasa genel olarak; gıda güvenliği açısından çiftlikten sofraya kadar gıda zincirinin tümünü dikkate almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yıllık denetim programları; valilikçe hazırlanan, il genelinde uygulanan programlardır.

Yanıt Açıklaması: Normalde insan sağlığına yararlı olan gıda maddeleri, olumsuz çevre şartları, tüketicilerin beslenme konusundaki bilgisizliği (hatalı gıda seçimi, yanlış hazırlama, pişirme ve saklama yöntemlerinin kullanılması vb.), üretimde ilkel yöntemlerin devam etmesi ve hayvanlardaki zoonotik hastalıklar gibi faktörler uzayan zincir sürecinde sağlık açısından tehlikeli olabilmekte ve gıda kaynaklı hastalıkların ortaya çıkarak beslenme sorunlarının boyutlarının büyümesine yol açabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türk Gıda Kodeksi kapsamındaki tebliğ taslakları; ilgili diğer bakanlık, üniversite, özel sektör ve diğer kuruluşlardan uzmanların katıldığı ihtisas alt komisyonları tarafından hazırlanmakta, ilgili kuruluşların görüşü alınarak olgunlaştırılmakta ve Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu (UGGK) onayından sonra Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca yayımlanmakta ve uygulanmaktadır. Piyasaya arz edilecek gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerin ilgili tebliğlere uygun olması zorunludur. D şıkkında verilen bilginin doğrusu "UGGK onayını alan tebliğ taslakları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca yayımlanır," olmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tağşiş: Gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin, mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesi hâlini ifade eder. Taklit: Gıda maddesini ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerini; şekil, bileşim ve nitelikleri itibariyle evsafında olmayan özellikleri haiz gibi göstermeyi ifade eder. Reklam: Gıda maddelerinin satışını artırmak amacıyla yapılan tanıtma şekillerini ifade eder. Denetim: Bakanlık tarafından gıda kontrol hizmetlerinin yürütülmesi ve/veya doğrulanması için yapılan işlemleri ifade eder. Tehlike: Gıda maddesinde olan ve oluşabilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak sağlık yönünden ortaya çıkabilecek potansiyel zararı ifade eder. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: BSE: Türkçe adı Bulaflıcı süngersi ensefalopati olan bu hastalık ülkemizde daha çok Deli Dana Hastalığı olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yatay tebliğler; asgari kalite ve hijyen kriterleri, pestisit ve hayvan ilaçları kalıntı limitleri, gıdaya bulaşan zararlı maddelerin maksimium limitleri, gıda katkı maddeleri, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz yöntemleri gibi gıdaları tümünü kapsayan ortak kuralları ve limitleri belirlemektedir Dikey tebliğler ise; bir gıda grubu veya gıda maddesine özgü olan kuralları ve özellikleri tanımaktadır ve bunların çoğu baharat, ekmek, lokum, makarna, meyve suyu, tahin, zeytin yağı gibi ürün standardı niteliğindedir.