Gastronomi Ve Medya

Yanıt Açıklaması: Sinema kendinden önceki resim ve fotoğraf gibi yüzey sanatlarından etkilenmiş ve bunun daha ötesine geçerek hareketli görüntüler ve sesi bir araya getirerek etkisini artırmış önemli bir kitle iletişim aracıdır. Televizyon da hareketli ve sesli görüntüyle oluşturduğu iletileri izleyici ile buluşturmaktadır. Ancak, televizyon ev ortamında izlendiği için izleyicinin dikkatinin dağılma olasılığı yüksektir. Oysa bir filmi sinema salonunda izleyen izleyicinin yegane amacı ve eylemi film izlemektir. Ortam başka bir şeyle ilgilenmesine izin vermez. Bu da sinemayı daha etkili bir kitle iletişim aracı olarak görmemize yol açar. Öte yandan, sinema estetik olarak bir değer içerdiği için aynı zamanda bir sanattır da. Dolayısıyla, sinemanın çok yönlülüğü onu daha da güçlü kılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1970 yılında ABC kanalında muhabirlik yapan Bob Lape, ana haber içerisinde yayınlanan “ Görgü Tanığı Haberleri” (Eyewitness News) bölümünden esinlenerek oluşturulan “ Görgü Tanığı Gurme” (Eyewitness Gourmet) bölümünde her Cuma bir restauranta giderek yemek pişirilmesini görüntülemiş yemeğin tadımını yaptıktan sonra da yorumlamıştır. Bob Lape’in yaptığı bu bölüm günümüzdeki gurme programlarının başlangıcı sayılabilir. Program daha sonra ilk tematik gastronomi kanalı olan Food Network’de yayınlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yılmaz Güney’in hem başrolünde oynadığı hem de yönettiği filmi Umut’ta (1970) o dönemin koşullarında Adana’da yaşayan yoksul bir aile aracılığıyla yeme içme alışkanlıklarına dair fikir edinmek mümkün olabilmektedir

Yanıt Açıklaması: James Monaco Bir Film Nasıl Okunur isimli çalışmasında sinemanın geçirdiği evrimi şu basamaklarla anlatır: 1932-1946 arası dönem. Hollywood’un Altın Çağ’ı. Bu dönemde çekilen filmler çok ses getirdi ve ekonomik olarak ciddi başarılar elde edildi. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: İletişim, mesajı veren, mesajı alan ve varsa mesajı ileten araçların olduğu mesaj verenden alana iletilen mesajlar toplamıdır.

Yanıt Açıklaması: İstiklal Savaşı yıllarında ise, gazeteler sarayın ve işgal kuvvetlerinin baskısı altında kalmış, Akşam, İleri ve Tevhid-i Efkar gibi milli mücadeleyi destekleyen gazeteler yayımlanmıştır. Milli Mücadele döneminin ilk gazeteleri İrade-i Milliye (1919) ve Hakimiyet-i Milliye’dir (1920).  Osmanlı İmparatorluğunda, matbaada Türkler tarafından ilk baskı İbrahim Müterferrika tarafından 1729 yılında gerçekleştirilmiştir. Türkiye sınırları içinde yayımlanan ilk Türkçe gazete ise 11 Kasım 1831 tarihinde bir resmi gazete niteliğindeki Takvim-i Vekayi’dir. Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Master Chef, Yemekteyiz Şefler ve Şeflerin Düellosu programlarının hepsi, programlarda yer alan kişilerin şefler olmasına rağmen yarışma temelli yemek yarışma programları türüne örnektir.

Yanıt Açıklaması: Programlarda yer alan ürünler, mallar ve hizmetlerin temsili televizyonun tüketim unsurunun işlevleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Hindistan’da hala ge- leneksel bir tıp ilmi olan Ayurveda, yaşama ilişkin bilgeliği ve gücü simgelemektedir ve Ayurveda tıb- bı olarak M.O¨.1200-700 arasında yazıldığı düşü- nülen Charaka Samhita, Sushruta Samhita ve Ash- tangha Hridaya Samhita isimli üç büyük eserde toplanmıştır (Satyavaki, 2003). Charaka’nın eseri olan Charaka Samhita’da hastalıkların tedavisinde günlük ve mevsimsel yiyecekler ile beslenmenin önemi anlatılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kitaplar; okumak/okutulmak amacıyla farklı konularda elle yazılmış ya da matbaada basılmış sayfaların, bir arada birleştirilmesi ile meydana ge- len, ciltli veya ciltsiz eserlerdir. Kitlesel iletişim ve haberleşmede kullanılan en eski yayın organı ki- taptır. Yazıyla birlikte ortaya çıkan ilk kitaplar elle çoğaltılıp, deri, çamur, mukavva gibi farklı mater- yaller üzerine yazılırken, matbaanın icadı ile ayrı ayrı har eri yan yana getirebilen sayfa sisteminin geliştirilmesiyle basılması kolaylaşmıştır. Böylelikle maliyetli bir ürün olan kitap, matbaanın bulunma- sıyla hem daha ucuza üretilebilmiş hem de daha hızlı ve çok sayıda üretilerek geniş kitlelere yaygın- laştırılması mümkün olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Radyo, basılı malzemeler ve fotoğraftan farklı olarak televizyon, görüntü ve sesi aynı anda iletmesi, canlı olarak olaylara tanıklık etmesi ve izleyicisine de bu deneyimi yaşatabilmesi aracılığıyla kendinden önceki kitle iletişim araçlarına göre avantajlı konuma gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yemeğin bir kültürü ve yaşamı ifade etmesi, statüye ilişkin sosyo-kültürel bir yönünün olduğunu da, göstermektedir. Tarih boyunca düğün, cenaze, aile içi ve aile dışı toplantılarda bir sosyolojik olay olarak karşımıza çıkan yemek, restoranlardaki artışla 1900' lerde  sosyo-ekonomik bir hal almıştır. Dışarıda yemek yemenin ilk başladığı bu tarihlerde restoranlar, hizmetleri ve fiyatları dolayısıyla elit müşterileri ve müşterilerin beklentileriyle statü belirleyici bir hal almıştır. Bu dönemde yayınlanmaya başlayan Le Gourmet, restoran değerlendirmelerini ve yemekle ilgili şiirleri içerik olarak veren haftalık bir dergi olarak Paris'te ortaya çıkmıştır. Bu içeriye benzer dergilerde yayınlanmaya başlamıştır. Bu dönemde Fransa'da yeme içmenin artık bir ekol halini aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Dünyanın yanı sıra Türkiye'de de gastronominin dergilerde dışarıda yeme ve sosyo-kültürel yönüyle ele alınması 1900'lerde yaşanmıştır. 1800 sonlarında sıklıkla çikan yemek tarifi kitapları 1900'lü yılların başında yerini restoran değerlendirmelerine bırakmıştır. Türkiye'de yemeğe ilişkin tarif ve mekan kavramında farklı kapsamlı yayınların başlangıcı ise 1900 sonlarına denk geldiği görülmektedir. Dışarıda yemek yemenin Türk yemeklerini yozlaştırdığı, yetişmiş ve geleneksel tarif bilen eleman eksikliği gibi konular bunlardan bazılarıdır. Cumhuriyet ile birlikte Türkiye'de yemeğin din, toplum ve siyasete ilişkin yönüne değinen yazılar yayınlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sinema yerel ve ulusal gazetelerden sonra uluslararası nitelik taşıyan ilk kitle iletişim araçlarındandır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kitle ile ilgili aşağıdakiler söylenebilir: Yönetmesi güç bir büyüklük söz konusudur. Üyeleri birbirini ve profesyonel iletişimciyi tanımaz. Belli bir amaç doğrultusunda eylem yeteneği, ortak bilinç yoktur. Mekanda sonsuz farklılık vardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kitle iletişimi, iletilerin bir ya da daha çok kitle iletişim aracı (gazete, radyo, televizyon, sinema, dergi, kitap vb.) aracılığıyla geniş ve bilinmeyen bir kitleye iletilmesi olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Sinema: Lumiere kardeşlerin ilk filmi kaydetmeleriyle 1895 yılında ortaya çıkan sinema görsel-işitsel bir kitle iletişim aracıdır. Sinemalarda da ilk olarak siyasi ve toplumsal olayların filmlere aktarıldığından söz edilebilecektir. Ancak sinemaların sonraki dönemde trajedi, komedi, korku gibi temalı filmleri de gösterime başlaması ve uluslar arası bir nitelik kazanması eğlendiren ve kültürel olarak bilgilendiren bir işlev kazanmasına neden olmuştur. Bu bağlamda sinema yerel ve ulusal gazetelerden sonra uluslararası nitelik taşıyan ilk kitle iletişim araçlarındandır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk Türk yemek kitabı Melceü’t-Tabba^hin (Aşçıların Sığınağı), İstanbul’da taşbaskısıyla (lito) 1844 yılında basılmışır. Kitabın yazarı Mehmet Kamil, II. Mahmut tarafından açılmış, Batılı anlamda ilk tıp fakültesi olan Mekteb-i Tıbbıye-i Adliye-i S¸ahane hocalarındandır.

Yanıt Açıklaması: Bazı yiyecekler ve besinler bugün olduğu gibi eskiden de tüketen kişinin toplumsal konumunu belirleyen bir araç olmuştur. İnsanın tükettiği besinlerin sağlık ve mutlulukla birlikte prestijini belirleyen bir nesne haline gelmesi gastronomi disiplinini destekler nitelikte bulunmaktadır.  Yaşadığı çağın, dönemin önemini bilen, bilim ve sanat aracılığıyla bunu bir yöntem haline getiren insan  için yemek karın doyurmanın bir adım ötesine geçmiştir. Araç iken amaç olma ilkesi ön plandadır. Yaşamdaki duruşu nelerle beslendiği ile alakalıdır. Tahıl tarımı ve yerleşik toplu yaşam, insan için yepyeni bir dönem olmuştur. Bu dönem sonrasında insan artık seçim yapmaya başlamıştır. Ne yiyeceğine, avı önüne geldiği zaman değil istediği zaman karar verebilir hale gelmiştir. Avcı toplayıcıların topladığı tahılın fazlalığı onu yepyeni lezzeti keşfetmesini sağlamıştır.  Doğanın bolca sunduğu tahılı sakladığı ortamdaki nemin etkisi ile ekşidiği fark edilmiştir. Bunun peşinden insanı mutlu eden bir tadın ortaya çıkışına da tanık olunmuştur. Doğanın karşısında insan kültürünün ilk yaratısı olan biradır. Ortaçağ döneminde yapılan resimlerde de yemeğin bir takım duyguları anlatmada araç olarak kullanıldığı görülmektedir. Dini bakışın ifadesi, yaşam kuralları, yasaklar ve günahların resme yansıtılışında aracı olan nesne hep yemek olmuştur. Dine karşı gelmenin ve saygılı olmanın kuralları anlatılırken yemeğin etkileyici gücünden faydanılmıştır. Kilisenin baskıcı tutumunun geçen zamanla birlikte azalmasıyla birlikte gastronomiyi besleyen sanatlar ve bilimde de bir aydınlanma dönemi başlamıştır. Birçok yazar ve düşünür mutfakla yakından ilgilenmeye başlamıştır. Sadece Avrupa değil efsanevi Çin Mutfağı da bir iğne oyası gibi işledikleri yemekleri şölen havasında sunmaktan çekinmemiştir. Yemeği ruhun odak noktasına yerleştirmişlerdir. Yunanlılar ise doğanın bir parçası olan insanı, çözümleme tutkusu ile birlikte, akılcı bir yaklaşımla yemeğin mihenk taşı haline getirmiştir. Tüm bunlardan anlaşılacağı üzerine yemek ve sofrayı paylaşmak tüm coğrafyalarda yaşayanlar için bambaşka değerler taşımaktadır. Kimi aynı sofrada bulunmayı dinsel açıdan birlikteliğe yorarken kimi de siyasal kimliği belirleyici nitelikte bir role sahip olduğunu düşünmektedir.

Yanıt Açıklaması: İlk Türk yemek kitabı Melceü’t-Tabba^hin (Aşçıların Sığınağı), İstanbul’da taşbaskısıyla (lito) 1844 yılında basılmışır.

Yanıt Açıklaması: Sinematografa giden yolda atılan önemli adımlardan biri Thomas Edison’a aittir. 1891’de patentini aldığı Kinetoscope sinematografa en yakın aygıtlardan biridir ancak, sinematografın yarattığı etkiyi yaratamaz. Çünkü Kinetoscope tek bir izleyicinin kutunun içine bakarak filmi izleyebileceği kısıtlı bir aygıttır.