Yöresel Mutfaklar

Yanıt Açıklaması: Orta Asya’da Türk kavimlerinin pek çoğu ve göçebe Türklerde beslenmede bitkisel ürünler pek kullanılmamış, temel gıda maddelerini koyun eti ve süt ürünleri oluşturmuştur. Kımız (fermente edilmiş kısrak sütü) önemli bir yere sahipti. Litre başına 450 kalori ile oldukça yüksek bir kalori sağlayan kımız, %2-6 oranında alkolü ile fazla besleyici olmamakla birlikte ferahlatıcı ve açlığı giderici özelliği ile tercih edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 2011 yılında elde edilen turizm gelirlerinin %28,1’ini yiyecek tüketimi oluşturmuştur. Bu da yaklaşık olarak 2,5 milyar $ anlamına gelmektedir (Rızaoğlu, Ayazlar ve Gençer, 2013: 670).

Yanıt Açıklaması: Kayseri: İç Anadolu Bölgesi’nin doğusunda yer alan Kayseri ili, yemek kültüründe Orta Asya’dan gelen göçler ve eski medeniyetlerin izlerini taşımaktadır. Kayseri iline ait başlıca yemek çeşitleri şunlardır; pastırma, sucuk, etli mantı, yağ mantısı, tepsi mantısı, peynirli mantı, börek aşı, tandır böreği, açma börek, kıvrım börek, şebit yağlaması, kıymalı yağlama, kurşun aşı, arap aşı, oklava baklavası, açma baklava, kamis baklava, güllü baklava, fincan ağzı, nevzine, aside.

Yanıt Açıklaması: Bursa, 1326 yılında Osmanlılara geçmiştir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Marmara Bölgesi’nde ekili dikili alanların oranının fazla olmasına karşın, bölgenin nüfusunun fazla olması diğer bölgelerden de tarım ürünü almasına neden olur. Doğru seçenek B' dir.

Yanıt Açıklaması: Soruda patile böreğinin tarifi verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Erzincan’da ölü evinde mutlaka un helası yapma geleneği hala devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Balıkesir’le özdeşleşmiş yemekler arasında hamur çorbası, börülce salatası, Erdek havyarı, yumurta dolması, soslu fileto balık, uskumru, dağar kebabı, sura, yoğurtlu et, kırmızıbiberli börülce, Avunya mantısı, Balıkesir kaymaklısı, höşmerim, kalçunya ve mafiş sayılabilir. Doğru seçenek B' dir.

Yanıt Açıklaması: Gastronomi uzmanlarına göre dünyanın en zengin mutfakları Türk, Fransız ve Çin mutfaklarıdır.

Yanıt Açıklaması: Anadolu mutfağı, Ege adaları ve Ege kıyılarından balık ile zeytinyağı, güneyden gelen şerbetli tatlılar, Bizans’tan gelen Roma mutfağı, Osmanlı İmparatorluğu’nun geniş topraklara yayılması ile birlikte Ortadoğu, Güney Akdeniz ve Avrupa yemekleri ile zenginleşmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun ulaştığı geniş alanlarda farklı toplumlarla yapılan alışveriş çerçevesinde sürekli şekillenmiştir. Türk mutfağına balık, zeytin, zeytinyağlı yemeklerin pek çoğu Bizanslılardan geçmiştir. Et ve mayalanmış süt ürünleri ile biçimlenen beslenme sistemi ise Orta Asya’dan göçle gelen Türklerle birlikte Anadolu’ya taşınmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Balıkesir’le özdeşleşmiş yemekler arasında hamur çorbası, börülce salatası, Erdek havyarı, yumurta dolması, soslu fileto balık, uskumru, dağar kebabı, sura, yoğurtlu et, kırmızıbiberli börülce, Avunya mantısı, Balıkesir kaymaklısı, höşmerim, kalçunya ve mafiş sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Erzincan’da kışlık besin maddelerinin hazırlanması yöre halkının yaşamında önemli bir yer tutmaktadır. Bulgur, gendime (aşurelik buğday), tarhana, yarma, erişte kış için hazırlanan ürünlerdir. Yöre mutfağı yemek türleri bakımından zengindir. Bunların çoğunluğunu hamur yemekleri oluşturur. Eşgili, kesme çorba (un çorbası), yaprak sarma başlıca yemek türleridir. Ayrıca su böreği, kete ve tatlılar çokça tüketilen hamur işlerindendir. Erzincan’da, süt ve süt ürünlerine dayalı beslenme de önemli bir yer tutmaktadır. Elde edilen sütün büyük bir kısmından yoğurt, peynir ve kurut yapılmaktadır. Et, daha çok kavurma yapılarak tüketilmektedir. Kış hazırlıklarında sebzelerin kurutarak saklanması geleneği sürdürülmektedir. Patlıcan, biber, fasulye ve kara kabak dilimlenip veya ipe geçirilerek ve de çivil (ince ince kesilerek) yapılarak saklanmaktadır. Domates ve biber salçası yapımı da yaygındır. Tereyağı ve pekmezle yapılan bir börek olan sırın ile kayısı kurusu, tereyağı ve cevizle yapılan yemek olan gasefe Erzincan’da meşhurdur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde yüksek dağ katları yayılış göstermektedir. Türkiye’nin yüz ölçümünün %34.1’i işlenen, %18.7’si çayır-mera olmak üzere %52.8’i tarım alanıdır. İşlenen tarım alanının %68.5’inde tarla bitkileri üretilmekte, %18’i nadasa bırakılmakta, %13.5’inde bahçe bitkileri, meyvelik, bağ ve zeytinlikler bulunmaktadır (Türkiye Çevre Durumu Raporu, 2011-http://www.csb.gov.tr/turkce/dosya/ced/TCDR_2011. pdf). Ayrıca İç Anadolu step ormanları (saçlı ve tüylü meşe, karaçam, ardıç: 800-1500 m), kurak karaçam, meşe ve ardıç ormanları (meşeler: 1500 m), sadece bir bölgede yetişen veya yaşayan (bitki, hayvan) olarak tanımlanan 280 adet endemik tür bulunmaktadır (Türkiye Çevre Durumu Raporu http://www.csb.gov.tr/turkce/dosya/ced/TCDR_2011.pdf). Endemik Türler İller Tere                                                                               Niğde Kuşkonmaz                                                                     Konya, Kiraz                                                                              Kayseri,Niğde,Sivas Anadolu keteni                                                                Ankara Madımak(Kapadokya madımağı)                                       Kayseri Madımak(Sivas madımağı-Polygonum Sivasicum)               Sivas Çavdar (Secale cereal ancestrale)                                     Kayseri, Nevşehir Adaçayı (Salvia Yosgadensis-Yozgat adaçayı)                     Yozgat.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumun beslenme kültürü, yaşam şekli ile yakından ilgilidir ve toplumdan topluma, yöreden yöreye farklılık göstermektedir. Toplumların yöresel mutfakları ve beslenme biçimlerini; tarihsel süreç içinde etkili olan coğrafi, ekolojik, kültürel ve ekonomik özellikler şekillendirmektedir. Din ve inanışlar, bölgeye has hayvan ve bitki çeşitliliği, toplumların ekonomik yapıları ve bu yapıların şekillendirdiği gündelik yaşam tarzları, mutfağın temel belirleyicisi konumunda olabilmektedir. Yaşadığı coğrafyanın fiziksel özellikleri; beslenme kültürünü, yiyeceklerin çiğ veya pişmiş hâlde tüketilme şekillerini belirleyebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sivas: İç Anadolu Bölgesi’nin doğusunda yer alan Sivas ilinde yemekler ağırlıklı olarak tarım ürünlerine dayalıdır. Sivas mutfağında ön plana çıkan yemekler şunlardır: peskutan çorbası, keş çorbası, pancar çorbası, Sivas kebabı, patlıcanlı kebap, Divriği pilavı, hurma tatlısı, herle aşı, tırhıt, madımak yemeği, fırın katmeri, kelecoş, sübüra, hıngel, tel helvası, mirik köftesi, sac katmeri, belibak, bad, turşu mıhlaması kavurması, yarımca börek, kelle tatlısı, sarığı burma, hamaylı tatlısı, hasuda, üzüm tatlısı.

Yanıt Açıklaması: Hamur işleri açısından zengin bir yemek kültürüne sahip Eskişehir, çibörek, gözleme ve bükmesi ile ünlüdür.

Yanıt Açıklaması: Buğdayın kaynatılması ve öğütülmesi ile elde edilen bulgur özelikle Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgesi’nde yaygın olarak kullanılmaktadır. Buğday ve buğdaydan elde edilen ürünlerden yapılan yemekler halkın temel besinlerinin başında gelmekle birlikte düğün, bayram gibi özel günlerde yapılan yiyeceklerde de kullanıldığı bilinmektedir. Düğün ya da bayramlarda yapılan keşkek, aşure günü yapılan aşure, çocuk ilk dişini çıkardığında yapılan diş hediğinin temel malzemesini buğday oluşturmaktadır. Özellikle İç Anadolu’da düğünlerde buğday ya da bulgurdan yapılan çorba veya yemekler görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Patlıcanlar ve etli kırmızı biber ocak üzerinde közlenir. Közlenmiş patlıcan ve biberin kabukları soyularak beraberce ve ince ince kıyılır. Sarımsak kıyılarak yoğurtla karıştırılır. Yoğurtlu karışım patlıcanlı biberle karıştırılır. Başka bir tavada kırmızı biberle zeytinyağı beraber ısıtılır. Biberli yağ, yoğurtlu patlıcanın üzerine gezdirilerek servis edilir.” Mamzama yemeğinin hazırlanışıdır.

Yanıt Açıklaması: Gerek geçmişte gerekse günümüzde bölgeden bölgeye hatta köy ve kent gibi yerleşme birimlerine göre farklılaşan Türk mutfağının çok sayıda ortak özelliği de bulunmaktadır. Türk mutfak kültüründe hububatlar her zaman önemli bir ürün olarak yer almıştır. Yemek çeşitleri çok olmasına karşın mutfakta çoğunlukla un kullanıldığı görülmektedir. Tarih boyunca en çok beğenilen yiyecekler, börek ve çeşitleri ile hamurdan yapılan tatlılar olmuştur. Türk mutfağında et; çoğunlukla bulgur, pirinç, buğday ya da hamurla birlikte pişirilmektedir. Bulgur; çorba, bulgur pilavı, sebzeli yemekler ve köfte yapımında kullanılmaktadır. Çorbalar çok yaygın olarak tüketilmektedir. Özellikle tarhana çorbası, yoğurt çorbası, un çorbası, mercimek çorbası en çok tüketilen ve bilinen çorbalar arasında yer almaktadır. Yemeklerde en çok kullanılan yağ çeşitlerini; tereyağı, içyağı ve kuyruk yağı, en çok tüketilen içecekleri ise; ayran, çeşitli şerbetler ve hoşaf oluşturmaktadır (Ögel, 1978: 1, Türkdoğan, 1997: 550; Kut, 2006; ). Sonuç olarak tarih boyunca Türk mutfağında en çok bulunan yemekler; çorbalar, et yemekleri, etli sebze yemekleri, diğer sebze yemekleri, etli kurubaklagil yemekleri, zeytinyağlı yemekler, pilavlar, börekler, salatalar ve tatlılar olmuştur (Güler, 2010, Ertaş ve Karadağ, 2013;).

Yanıt Açıklaması: Bir toplumun beslenme kültürü, yaşam şekli ile yakından ilgilidir ve toplumdan topluma, yöreden yöreye farklılıklar göstermektedir (Oğuz, 1990; Baysal 1993; Şanlıer ve Arıkan, 2001; Şanlıer, Cömert ve Durlu-Özkaya, 2012; Tekgül ve Baykan,1993). Toplumların yöresel mutfakları ve beslenme biçimlerini; tarihsel süreç içinde etkili olan coğrafi, ekolojik, kültürel ve ekonomik özellikler şekillendirmektedir. Din ve inanışlar, bölgeye has hayvan ve bitki çeşitliliği, toplumların ekonomik yapıları ve bu yapıların şekillendirdiği gündelik yaşam tarzları, mutfağın temel belirleyicisi konumunda olabilmektedir. Yaşadığı coğrafyanın fiziksel özellikleri; beslenme kültürünü, yiyeceklerin çiğ veya pişmiş hâlde tüketilme şekillerini belirleyebilmektedir (Beşirli, 2010: 160).