Beslenmenin Temel İlkeleri

Yanıt Açıklaması: Eskiden doğrudan beslenme yetersizliğine bağlı hastalıklara, örneğin pellegra (niasin vitamini yetersizliği sonucu oluşan hastalık), beriberi (tiamin vitamini yetersizliği sonucu oluşan hastalık) ve skorbite (C vitamini yetersizliği oluşan hastalık) çok sık rastlanırken, günümüzde besinlerin zenginleştirilmesi, ulaşımın ve taşımacılığın gelişmesine bağlı olarak taze sebze ve meyvelerin saklanmasının ve taşınmasının kolaylaşması sonucu bu hastalıklar çok büyük ölçüde önlenmiştir. Diğer bir yandan toplumun erişkin katmanındaki beslenme sorunlarının basında şişmanlık, zayıflık, vitamin eksikliği, anemi ve basit guatr gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş ülkelerin birçoğunda yaygın olarak görülen dengesiz beslenme, ülkemizde de özellikle gençler ve yetişkinler arasında sağlığı bozan en önemli beslenme sorunlarının basında gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme konusunda yapılan hataların giderilmesi için tüketicinin, mutlaka uyması gereken bazı genel kurallar vardır. Bunlar; az yenmeli aşırı yağlı yemekten kaçılmalı şeker miktarı düşürülmeli daha az tuzlu yenilmeli, alkollü içki fazla içilmemeli, kalsiyumlu, selülozlu ve B vitaminli yiyeceklerden fazla tüketilmeli, öğünlerde yenilenler iyi planlanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kronik ishaller (diyare) genellikle yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde kardiyovasküler hastalıklar, pek çok kanser türü, obezite, hipertansiyon, diyabet, alerjik hastalıklar, osteoporoz ve diş çürükleri gibi birçok kronik hastalığın önlenmesinde beslenmenin anahtar rol oynadığı bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kentleşme ile birlikte ebeveynlerin beslenme konusunda daha bilinçli olmaya başlaması, çocuğunun yemek yeme alışkanlıklarını denetlemesine ve hangi besinleri tüketip hangilerini tüketmemesi gerektiği konusunda bilinç düzeyinin artmasına neden olmuştur. Ebeveynler, çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıklarının edinmesinde farklı stratejiler uygulayabilirler. Çocuğun arzu edilen besinleri tüketmesi durumunda çeşitli ödüller verilebilirken diğer yandan çocuğun istediği ödülleri vermek seklinde de olabilir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme; büyüme, gelişme, sağlıklı ve verimli olarak uzun süre yasamak için gerekli olan enerji ve besin ögelerinden her birini yeterli miktarda sağlayacak olan besinleri besin değerini yitirmeden, sağlığı bozucu hale getirmeden en ekonomik şekilde almak ve kullanmaktır.

Yanıt Açıklaması: İnsanın besin gereksinmesi sosyal statüsüne göre değişmez. Besin gereksinmesindeki farklılıkların belirleyicileri; yaş, cinsiyet, çalışma ve hastalık durumlarıyla genetik yapısıdır. Büyüme çağında bedenin birimi başına gereken enerji ve besin ögelerinin miktarı yetişkinliğe göre doğal olarak daha yüksektir. Yaş ilerledikçe enerji gereksinmesi azalırken, beden hücrelerinde oluşan yıpranmayı en azda tutmak için bazı besin ögelerine olan gereksinme artar. Beden yapısındaki farklılıktan dolayı erkeklerin enerji gereksinmesi kadınlardan daha yüksektir.

Yanıt Açıklaması: Bazların özellikler; - Bazlar ele kayganlık hissi verir. - Kuvvetli bazlar yakıcı ve tahriş edici özelliktedir. - Bazlar acı tattadır. Fakat bazı çeşit bazlar zehirlidir. Bu yüzden tadına bakmamak gerekir. - Bazlar da, asitler gibi turnusol kağıdı ile ayırt edilebilir. - Bazlar kırmızı turnusol kağıdını maviye dönüştürür. - Turnusol maddesi likenden elde edilir. - Bazlar fenolftalein çözeltisi yardımıyla da ayırt edilebilir. Baz içine fenolftalein’in alkoldeki çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır. Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez. - Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletirler - NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar. Amonyağın buharı göze, buruna ve solunum yoluna zarar verir.

Yanıt Açıklaması: Karbonhidratların başlıca görevleri, enerji oluşturmaktır.

Yanıt Açıklaması: Lipitler metanol, kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde kolaylıkla çözünen, suda çok az çözünen veya hiç çözünmeyen biyolojik kaynaklı, büyük moleküllü maddelerdirler.

Yanıt Açıklaması: Su iyi bir çözücü olup, enzimlerin çalışabilmesi için uygun ortamı hazırlar ve hidroliz olaylarında önemli rol oynar. Ayrıca taşıyıcılık özelliği de vardır.

Yanıt Açıklaması: Pellegra hastalığı niasin vitamini yetersizliği sonucu oluşur.

Yanıt Açıklaması: Su besinlerin sindirimi, emilim ve hücrelere taşınmasında, hücre, organ ve dokuların düzenli çalışmasında, zararlı maddelerin vücuttan atılmasına, vücut ısısının denetiminde ve daha sayılamayacak kadar çok işleve sahiptir. Su pek çok organizmanın vücudunda taşıyıcı ortam olarak görev yapar.

Yanıt Açıklaması: Malnütrisyon teriminin diğer adı gelişme geriliğidir.

Yanıt Açıklaması: Lipitler beslenme yoluyla alınan önemli bir enerji kaynağıdır. Lipitler yakıldığında, aynı miktardaki karbonhidrat veya proteine göre daha fazla enerji üretirler. 1 gram lipit, yaklaşık 9 kilokalori enerji verir. Lipitlerin bir başka görevi de izolasyondur. Hayvanlar âleminin gelişkin üyelerinde doğal yağlar, derialtı dokularda ve çeşitli organların etrafından yer alarak mekanik ve termal izolasyon sağlamaktadırlar. Ayrıca hücre zarının ana bileşenlerinden olan lipitler, hücreleri de çevresel mekanik ve elektriksel etkileşimlerden korurlar. Lipit zarların geçirgenliğe karsı oluşturduğu direnç, iyonlar tarafından hücre zarı potansiyelinin yaratılmasını sağlar. Steroidlerin, ekosanoidlerin ve fosfolipitlerin bazı metabolitlerinin sinyal üretme fonksiyonu vardır. Çeşitli lipitler proteinlerin hücre zarına bağlanması için birer çapa görevi görürler. Ayrıca bazı lipitler enzimatik reaksiyonlar için çeşitli kofaktörler üretirler.

Yanıt Açıklaması: Yetersiz ve dengesiz beslenme, bir diğer ifade şekliyle kötü beslenme, bireylerde beslenme sorunlarına yol açar. Beslenme sorunlarından en çok etkilenen gruplar, gebe ve emzikliler ile çocuklardır. Günümüzde sağlık anlayışı insanın fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmasını, büyük ölçüde koruyucu sağlık önlemlerinin alınmasına bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Yetersiz ve dengesiz beslenen kişiler; - Ağır ve isteksiz hareketler - Sağlıksız genel görünüşe (aşırı zayıf veya şişman) - Pürüzlü, kuru, sağlıksız cilt yapısına - Sık sık baş ağrısından şikâyet eden - İştahsız, yorgun, isteksiz bir yapıya sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme sorunlarından en çok etkilenen gruplar, gebe ve emzikliler ile çocuklardır.

Yanıt Açıklaması: Bir yemek ne kadar besleyici olursa olsun, bireyin yemek alışkanlığına ve damak tadına uygun olmalıdır.