Beslenmenin Temel İlkeleri

Yanıt Açıklaması: Halk arasında en bilineni ve yaygın olanı kireçlenmedir. Aslen hareket eksikliğiyle ilişkilendirilen bu durum beslenmede özellikle C vitamininin eksikliğine bağlanmaktadır. A vitamininin az alımı romatizmal hastalıkları tetikler. Bu nedenle romatizmal hastalıklarda yaş ve cinsiyete göre belirlenmiş olan günlük tüketimden 4-5 kat daha fazla C ve A vitamini alınmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Büyükbaş hayvanların etleri “kırmızı et”, kanatlılar ve su ürünlerinin etleri ise “beyaz et” olarak sınıflandırılır ve insan beslenmesinde oldukça önemli bir yer oluştururlar. Bebek, çocuk ve büyüme çağındakiler, hamile veya emziren anneler ile yoğun spor yapanların; bir hastalığın veya ameliyatın nekahat döneminde olanların hayvansal proteine olan ihtiyaçları oldukça fazladır. Dolayısıyla et ve yumurta bu açıdan ayrıca önemlidir. Et, hücrelerin sıra sıra birleşerek iplik biçiminde oluşturdukları liflerin bağ dokusu ile bağlanmalarıyla oluşmuş kaslardır. Protein, yağ, su ve minerallerden oluşmaktadır. Ette bulunan önemli proteinler; aktin, miyosin, miyojen, albümin ve miyoglobindir. Etin kırmızı rengi miyoglobinden kaynaklanmaktadır. Etinden, yumurtasından yararlanmak üzere yetiştirilip beslenen tavuk, kaz, ördek, hindi gibi kümes hayvanlarıyla avlanan kanatlılar beslenmede büyük önem taşır. En fazla tüketilen kümes hayvanı tavuktur.

Yanıt Açıklaması: Kuru baklagiller et ve benzeri besinlerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme eğitiminin etkinliğini azaltan bazı faktörler vardır. Bunlar arasında okuldan alınan mesajların evde desteklenmemesi, öğretmenlerin beslenme konusunda yeterli eğitime sahip olmaması, öğretmenlerin elinde yeterli materyallerin bulunmaması, beslenme eğitiminin önceliğinin düşük olması ve medyada sağlıksız besinleri özendirici reklamların fazlalığı akla ilk gelenlerdir. Bu faktörler en aza indirilmeye çalışılmalı, bu sebeple gerektiğinde aile ve öğretmen işbirliği içerisinde olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Metabolizmanın amacı; 1. Enerji yönünden zengin organik bileşikleri enerjisi düşük ürünlere doğru yıkarak enerjiyi serbest bırakmak, 2. Enerji yönünden zengin depo maddelerinin sentezini yapmak, 3. Organizmaya dışarıdan giren veya metabolizma olayları sırasında oluşan zehirli maddeleri zehirsiz hale dönüştürmektir.

Yanıt Açıklaması: Ailenin politik görüşü beslenme alışkanlıklarına göre çok fazla önem taşımaz.

Yanıt Açıklaması: Kişinin yaptığı her hareket özelliğine göre farklı miktarlarda enerji gerektirir. Özellikle çalışma hayatında yapılan işin türü ve süresine bağlı olarak günlük enerji gereksinimi değişiklik gösterir. Enerji gereksinimini etkileyen parametreler vücut ağırlığı ve hacmi, yaş, özel yaşam dönemleri (gelişme, gebelik, emzirme vb.) ve iklim koşullarıdır. Vücut ağırlığı ve hacmi arttıkça enerji gereksinimi de artar.

Yanıt Açıklaması: Gebelik sürecinde ağırlık kazanımı şu şekildedir: - Düşük kilolu kadınlar (BKİ<19,8) 12,5-18 kg - Normal kilolu kadınlar (BKİ:19,8-26) 11,5-16 kg - Fazla kilolu kadınlar (BKİ26-29) 7-11,5 kg - Obez kadınlar (BKİ>29) 6-8 kg

Yanıt Açıklaması: Kaşeksi; kanserli hastada anoreksi, kilo kaybı, adipozdoku, kas dokusunun kaybı ve metabolik değişiklikler ile oluşan kompleks bir sendrom olarak tanımlanmaktadır. Kanser vakalarında kemoterapinin düzenli olması hastalıkla mücadelede çok önemlidir. Ancak kilo kaybı, kilo artışı, nezle, yüksek ateş vb. pek çok değişken kemoterapiyi aksatan durumlardır.

Yanıt Açıklaması: Kolostrum, doğumdan sonra salgılanan ilk süt olup, 3-5 gün devam eder, miktarı az olmasına karsın içeriğindeki fazla protein, enerji ve aktif immünolojik maddeler sayesinde süt miktarı artana kadar bebegin tüm gereksinimlerini karsılar ve enfeksiyonlardan korunmasını sağlar.

Yanıt Açıklaması: Beden yapısının uygunluğunun belirlenmesinde en kullanışlı yaklaşım beden kitle indeksi (BKİ) hesaplamasıdır. BKİ, vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesi ile hesaplanır. Hesaplanan BKİ değerleri oluşturulmuş çizelgeler kullanılarak vücut yapısının durumu belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Temel enerji kaynağı olarak karbonhidratlar (4.15 kcal/g) kullanılırken, yağların gram başına enerji değerleri 9.45kcal’dir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme ile ilgili toplanacak veriler şunlardır: -Öncelikle beslenme alışkanlığı, evde tüketilen besin türleri hazırlanması, pişirilmesi ve saklanması ile uygulamalar, günlük öğün sayısı, yemek servis şekli, mevsimlere göre besin tüketimi ve besinlerin sağlığa uygunluğu incelenir. - Tüketilen besinlerin ev üretimi ya da satın alma yoluyla mı sağlandığı öğrenilir. Besin üretim ve satın alma olanakları yeterlilik derecesi ortaya konur. Gelirin harcama şekli hakkında bilgi edinilir. - Çocuk beslenme alışkanlıkları incelenir. Emzirme durumu, gebe ve emzikli beslenme şekli, çocuk, gebe ve emziklilik döneminde evde hangi tür besinlerin bulunduğu, ek besinlerin durumu ve beslenme yönünden olumlu uygulamaların (tarhana, kavurma, pekmez gibi besleyici değerleri yüksek yiyecekler) olup olmadığı belirlenir. - Ailelerin öğrenim ve kültür düzeyleri, kendilerini geliştirmelerine yardımcı olabilecek radyo, televizyon, yazılı basın gibi olanakların durumu incelenir. - Okul öncesi çocukların büyüme ve gelişme durumları incelenerek, geri olan çocukların sayı ve oranları saptanır. - Farklı yaş gruplarında sık görülen hastalıkların neler olduğu ve oranları ölüm oranları ve nedenleri, hastalık durumunda nasıl beslenildiği incelenir. - Şişmanlık ve bununla ilintili kalp ve diyabet hastalıklarının oranları belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Kuru ısıda pişirme yöntemi bağ dokuları az olan etlere uygulanır. Her türlü ızgara, fırın rosto, yağsız ve dibi yağlanmış kalın tavalarda yapılan ızgaralar bu yöntemle yapılır. Yine bağ dokusu biraz fazla olan etler kıyma haline getirilip köfte yapılır ve kuru ısıda pişirilebilir. Izgara yapılırken yüzey kısımlara gelen ateş çok fazla olmamalıdır. Çok yüksek ateş yüzeydeki proteinlerin birdenbire katılaşarak, ısının etin iç kısmına ulaşmasını engeller. Etin iç kısmındaki ısı en az 75°C olmalıdır. Çok yüksek ısı dış yüzeyin yanma-sına ve su kaybının fazla olmasına yol açarak besin kaybını arttırır. Köfte ve parça et ızgara yapılırken bir taraf iyice piştikten sonra diğer taraf çevrilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Jul bilimsel olarak kabul gören enerji birimi olmasına rağmen genellikle beslenme uzmanları tarafından besin maddelerinin içerdiği enerjiyi belirtmek için jul yerine kalori birimi tercih edilmektedir. Kalori (cal) normal atmosfer basıncı (1 atm ) altında bir gram saf suyun sıcaklığını 14,5 °C den 15,5 °C sıcaklığına bir derece artırmak için gerekli olan enerji miktarı olarak tanımlanabilir. Ancak insanın ihtiyaç duyduğu enerji miktarları kalori birimi cinsinden çok büyük değerlerdedir. Kullanımı daha rahat olması nedeniyle kalori yerine bir kilogram saf suyun sıcaklığını bir derece artırmak için gerekli enerji miktarı olan kilokalori (kcal) birimi kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Uygun eğitim planı yapıldıktan sonra kaynak değerlendirme aşamasına geçilir. Eğitimi kim, hangi yöntem ve materyalleri kullanarak verecektir, belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak dört şekilde margarin yapılmaktadır. Bunlar; kahvaltılık, yemeklik, özel hamur işleri vb. için çok sert margarinler ve yarı sıvı şeklindeki margarinlerdir. Tereyağı ise bunlardan ayrı olarak hayvansal yağ kategorisindedir.Doğru seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Sağlığı belirleyen en önemli faktörlerden biri yaşam tarzı ve beslenme şeklidir. Yaşama başlayan insan da yaş, cinsiyet ve genetik yapılanma kontrol edilemez. Ancak beslenme şekli ve yasam tarzı insanın kendi kontrolündedir. O nedenle bir bakıma, beslenmenin hastalık gelişimi ya da önlenmesiyle ilişkili olması bir şans olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Adölesanların beslenmesinde şunlar önerilir: - 11-18 yaş arasındaki erkeklerin günde yaklaşık 2500-2800 kilokalori, kızların ise, 2200 kilokalori almaları gerekmektedir. - Günlük toplam kalorinin %50-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Ancak sükroz, früktoz gibi tatlandırıcılar kalorinin %10-25’ini geçmemelidir. - Günlük protein miktarları ise 45-60 gramdır. - Yağlar toplam kalorinin %30’unu, doymuş yağ asitleri de %10’unu geçmemelidir. - Kemik kütlesinin %45’i ergenlik döneminde oluştuğundan, bu dönemde uygun miktarda kalsiyum almak çok önemlidir. Günde yaklaşık 1200 mg kalsiyum alımının sağlanabilmesi için ergenlerin her gün 3-4 defa kalsiyumdan zengin gıda alması önerilmektedir. - Ergenlik döneminde kas kütlesi arttığı için, yeni kas hücrelerinin enerji için gerekli oksijeni sağlayabilmeleri için daha fazla demire gereksinimleri vardır. Günlük demir gereksinimi erkeklerde günde 12 mg, kızlarda 15 mg’dır. - A vitamin, C vitamin, E vitamini ve folat ergenlerin gelişiminde önemli yere sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Malnütrisyon; kötü beslenme anlamında kullanılan tıbbi bir terimdir. Kötü beslenme bilinçsiz tüketim, besin kaynaklarının kısıtlılığı gibi nedenlerle yetersiz ve dengesiz beslenme şeklinde olabileceği gibi çeşitli bağımlılıklar ve mental hastalıklar gibi farklı etkenlerle de gerçekleşebilir. Yukarıdaki maddeler malnütrisyanun erken belirtileridir.