Gastronomi Tarihi

Yanıt Açıklaması: İnsanların en temel gereksinimlerinden birini oluşturan ve beslenme sisteminin ortaya çıkarmış olduğu yeme-içme kültürü de söz konusu kültürel değerlerden birisidir. Tarihsel olarak bakıldığında; yeme-içme kültürleri, uygarlıkların gelenek ve görenekleri, sosyokültürel boyutları, refah durumları gibi etmenlere paralel olarak birbirlerinden farklı gelişim evreleri geçirmişlerdir. Bunlara ek olarak; uygarlıkların yaşam alanlarını belirleyebilmek için giriştikleri mücadelelerin ve göçlerin oluşturduğu gelişmeler ve yer değiştirmeler de yeme-içme kültürünün belirlenmesinde önem teşkil etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Çivi yazısında bazı sembollerin değişimi, Sümer uygarlığındaki gelişim ve değişimin sebebi değil sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Besin Derleme Evresi 1. Alt Evre; Standart olmayan aletler evresi, Çaytaşı aletler ve el baltaları, Olduvan ve Acheul, Alt Paleolitik Autrolupithecus apharensis, Homo habilis, Homo Erectus 500000 olarak bilinir. Besin Derleme Evresi 3. Alt Evre; Sınırlandırılmış dolaşım, Üst Pleistosen Yonga aletler, Mousterien, Orta Paleolitik Arkaik Homo sapiens dönemi olarak bilinir. Besin Devşirme Evresi 1. Alt Evre; Seçici avlanma-sınırlı göçer, Üst Pleistosen Dilgi aletler, Gravette-Solutre-Magdalen, Üst Paleolitik Homo sapiens dönemidir. Besin Devşirme Evresi 3. Alt Evre Uzmanlaşmış besin toplayıcılığı, yarı sürekliden tam sürekli yerleşik yaşama geçiş, Mezolitik, MÖ 12.000 sonlarıdır. Besin Üretimi Evresi 1. Alt Evre ise Akeramik Neolitik’in ilk evresi, Akeramik Neolitik Çağ olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Erken Tunç Çağı ise Anadolu için birçok yeniliğin başlangıcı olarak görülebilir. Bu yenilikler aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1-Metalürji teknolojisinde ortaya çıkan gelişmeler, 2-Çoğu zaman cinsiyete dayalı olan iş bölümünün yerini uzmanlığa bırakmaya baş- laması, 3-Toprağın verimliliği ve kadının doğurganlığı arasında kurulan koşutluktan kaynağını aldığı düşünülen ana tanrıça kültünün belki biraz gerileyerek evin içinde olasılıkla fırın, ocak ve mutfakla ilintili olarak devam etmesi, 4-Kamusal yapıların büyümesi, 5-Yerleşimlerde surların belirgin biçimde ortaya çıkması ve Erken Tunç Çağı’nın III. evresinden itibaren kent ya da merkez olarak nitelenebilecek yerleşimlere geçiş. Oysa, tahılların Güneydoğu Anadolu’daki baskılar nedeniyle Orta Anadolu’ya taşınması Neolitik Çağ’da görülmüştür

Yanıt Açıklaması: Glycine max (L.) bilimsel adıyla tanınan bitkinin anavatanı Çin, Kore Yarımadası ve Japonya gibi gözükmektedir. Ancak bunlar yabani türlerdir ve Güney Kore’de yapılan ve Orta Mumun periyoduna tarihlenen Daundong kazılarından elde edilen arkeobotanik veriler MÖ 1000 yıllarında bitkinin evcilleştirildiğini göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Denatürasyon, protein veya nükleik asitlerin doğal yapısında mevcut olan bazı yapıların fiziksel veya kimyasal yolla bozunmaları ve kimyasal yapılarının değişmesidir. Yumurtanın pişirilmesi veya etin kızartılması buna örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Sümer uygarlığının yiyeceklerde kullandığı tatlandırıcılar arasında hurma meyvesi, güvercin, balık, kabuklu deniz hayvanları, çekirge gibi gıda maddeleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda bahsedilen tanım "Teknik Zekâ" ya aittir.

Yanıt Açıklaması: Arkeobotanik ve arkeozoolojik çalışmalar ilk tarıma alınan bitkilerin buğday, arpa, mercimek, bezelye, burçak, keten ve kenevir olduğunu göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir Paleolitik Diyet’te, kesinlikle işlenmiş gıdalar bulunmamakla birlikte  lifli gıdalar ile vitamin ve mineral bakımından zengin bir beslenme biçimidir.

Yanıt Açıklaması: İnsanlığın doğada varoluş macerasında bundan sonra sırada ilk kez tam anlamıyla iki ayak üzerinde yürüyen ve ateşi ilk  kez kullandığı düşünülen Homo erectus vardır.

Yanıt Açıklaması: Besin toplayıcılığı ve besin üretimi evrelerindeki gelişmeler ve zamanları şu şekildedir: Sınırlandırılmış dolaşım Üst Pleistosen; El baltaları Alt Paleolitik; Dilgi aletler Mezolitik; İlk tarımcı köy toplulukları Neolitik; Mezopotamya’da ilk kentler Kalkolitik dönem.

Yanıt Açıklaması: Yunan ve Roma arasındaki farklar elbette bu kadarla kalmayıp, temel tatlar aynı kalmakla birlikte kullanılan çeşnilerin miktarı oldukça farklıdır. Bir önceki kısımda anlatıldığı gibi Klasik Yunan mutfağında, bir yemeğe üç-dört tane baharat ya da ot katılırken Apicius’un tariflerinde on kadar farklı baharat ya da otun katıldığı bilinmektedir. Baharat konusu açıldığına göre hemen bir parantez açıp Roma İmparatorluk çağında ortaya çıkan zenginliğin o zamanki dünyanın her yerinden mal alacak güce eriştiğini hatta Hindistan ve Endonezya’nın baharatlarının uzun bir yolculukla ve elden ele geçerek Roma’ya kadar ulaştığı belirtilebilir.

Yanıt Açıklaması: Arkeometrik verilere dayanarak günümüzden 9.000 yıl önce Anadolu'da süt ve süt ürünleri üretiminin başladığı bilinmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Zagros Dağları, Güneydoğu Toroslar ve Amanoslar tarafından çizilen yarım daire biçimindeki hat, ilk kez James Henry Breasted tarafından “Bereketli Hilal” olarak tanımlanmıştır. Mezopotamya’nın kuzey kesimini yani yukarı Mezopotamya’yı işaret eden bu bölgedeki önemli gelişmeler şunlardır: yerleşik yaşama geçme, tarıma başlama, hayvanları evcilleştirme, çanak çömlek üretme, obsidyen alet yapma, anıtsal tapınaklar inşa etme. Aşağı Mezopotamya’daki önemli gelişmeler ise kentleşme, uluslararası ticarete atılma, devletin ortaya çıkışı ve yazının geliştirilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Nil Vadisi, Nil Deltası ve Nil kıyıları insanların yaşaması için oldukça uygun yerlerdir. Bu bölgelerde yapılan arkeolojik çalışmalar ilk üretimciliğe geçiş evresinin yani insanın yerleşik yaşama geçip kendi gıdasını üretmeye başlamasının burada Mezopotamya ve Güneydoğu Anadolu’ya göre biraz geç de olsa günümüzden yaklaşık 6500 yıl önce başladığını göstermektedir. Nil Vadisi’ndeki bu ilk neolitik kültürler Tasyan ve Badaryan Kültürleri olarak anılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bugün Anadolu’da var olan birçok bitki ve hayvan, Hitit Dönemi’nde de bulunmaktaydı. Hititler kendine özgü, kendinden önceki kültürlerden farklı bir yeme-içme kültürü geliştirememiştir. Hitit dönemindeki mutfak yapısı, şimdiye dek gerçek anlamda ortaya çıkarılamamış olsa da İnandık Vazosu gibi kalıntılar, önemli ipuçları sunmaktadır. Böylece araştırmacılar çeşitli tahminlerde de bulunulabilmektedir. Hitit metinlerindeki bazı kelimelerin etimolojik olarak incelenmesi o dönem kullanılan gıda hazırlama yöntemleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Örneğin sütü gösteren ideogramdan yola çıkarak peynir, koyun sütünden yoğurt gibi türetmelerin yapılması sütten bazı fermantatif yöntemlerle değişik ürünlerin elde edildiğini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Bütün bu yemek çeşitlerinin yanı sıra sebzelerin türlü ya da çorba olarak tüketildiğini belirten metinler de olmakla birlikte bu metinlerde geçen bitki ve hayvan isimlerinin bugün hangi bitki ya da hayvana dek geldiği konusunda Hititoloji uzmanları fikir birliği içinde bulunmamaktadır. Bununla birlikte Hitit metinlerinin verdiği ipuçları hayvansal kökenli yağlar, süt ürünleri, şarap, bira, çeşitli meyveler, susam, ceviz, badem, fındık, fıstık ve belki de ithal olarak gelen zeytin ve zeytinyağından da yararlanıldığı bilinmektedir. Kısacası, bugün Anadolu’da var olan birçok bitki ve hayvan, Hititler Dönemi’nde de bulunmaktaydı. Aslında o dönemde kesinlikle bulunmayanları yazmak daha kısa bir liste ortaya çıkartabilir. O¨rneğin, Amerika kıtasının keşfiyle gelen domates, patates, mısır, tütün, hindi gibi bitki ve hayvanların o dönemde bulunmadığı kesinlikle söylenebilir. Elbette bugün Anadolu mutfak kültürünün mısırla beraber olmazsa olmazları olan domates ve patatesin o dönemde bilinmiyor oluşu, mutfak kültürü açısından oldukça büyük farklılıklar ortaya çıkartmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Triclinium: Ortada, üzerinde yemeklerin olduğu masanın etrafına yerleştirilmiş, üzerine uzanılan veya yatılan üç sedirden oluşmuş yemek düzeni.

Yanıt Açıklaması: Antik Mısır Akdeniz kıyısında olmakla birlikte daha çok Nil Nehri’nin oluşturduğu bu uygarlıkla ilgili en önemli bilgiler mezarlarda ortaya çıkarılan resim, kabartma ve diğer buluntular aracılığıyla bugüne ulaşmıştır. Ayrıca hiyeroglif yazılı belgelerle diğer yerleşimlerde yapılan kazılar da bize Mısır hakkında oldukça değerli bilgiler vermektedir. Kadim Mısır kültürünü esas olarak inceleyen bilimdalı arkeoloji veya tarih değildir. Bu bilimdalı doğrudan doğruya Mısır/Egypt sözcüğünden türetilmiş Ejiptolojidir. Bugün bu bilimdalının arkeoloji ve tarih disiplinlerinin kural ve yöntemlerini kullanarak yaptığı çalışmalar sayesinde Mısır kültürünü anlayabilmekteyiz. Bu bilgiler içinde mutfak kültürü de önemli bir yer tutmaktadır.